M tojiyev, I. Nigmatov

12.15. Tabiiy ofat, avariya va katastrofalarda
jabrlanganlami tibbiy saralash qoidalari (triaj)
Katta miqyosdagi tabbiy ofat, avariya va katastrofalarda ko‘plab 
insonlar jarohat oladilar. Bunday vaziyatlarda birinchi navbatda tibbiy 
saralanadi. Tibbiy saralashda jarohat olganlar uch xil rangli tasmlar yoki 
qog‘ozlar bilan belgilanadi.
«Qizil» - jarohati og‘irlar, tez tibbiy yordamga muhtojlar kiradi;
«Sariq» — tibbiy yordamga muhtoj, ammo m a’lum muddatgacha 
kutishi mumkin bo‘lgan jarohat olganlar;
«Yashil» - jarohat olganlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish, lekin ular 
uzoq vaqtgacha kutishi mumkin bo‘lganlar;
«Qora» - nafas olmayotganlar (o‘lganlar)
Jabrlanganlami saralashda rangli tasma yoki qog‘oz hamda himoya 
vositalari - qo‘lqop, maska, ko‘zoynak va boshqalar bo'lishiigi shart.
256

---

Triaj vaqtida jabrlanganlarga tibbiy yordam ko‘rsatilmaydi, faqat triajni 
qisqa fursatda o'tkazish talab etiladi. Triaj o‘tkazib bo‘lingandan so'ng, 
ularga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatiladi.
Birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish ketma-ketligi:
1-navbatda - nafas olmayotgan jarohat olganlarga;
2-navbatda - ko !krak sohasi va nafas yo‘llari shikastlanganlarga;
3-navbatda - ko‘p qon yo‘qotganlarga;
4-navbatda — shok holatidagi yoki hushini yotganlarga;
5-navbatda - suyaklari ko‘p singanlarga;
6-navbatda -- yengil jarohat olganlarga.
Mavzuni o‘zlashtirish uchun zarur bo‘lgan
tayanch so‘z va iboralar:
Transport immobilizatsiyasi; antidotlar; venoz qon ketishi; jgut qo‘yish; 
burama qo‘yish; puls nuqtalari; steril bog*lama; aseptika; antiseptika; 
shaxsiy aptechka; shaxsiy bog'lovchi paket; uzoq bosilish sindromi; yopiq 
shikastlanish; travmatik shok; shina; shotisimon shina; kuyish shoki; 
intoksikatsiya; qisman sanitar ishlov; qisman dezakativatsiya.