M tojiyev, I. Nigmatov

Sun’iy sham ollatish 
mahalliy v a umum iy 
sham ollatish turlariga 
b o iin a d i. 
M ahalliy sham ollatishda 
ifloslangan havo zararli m ahsulot 
ajralib chiqadigan joyning o ‘zidan y o ‘qotilib, m oddalam ing bino ichidagi 
taqsim lanishiga yo‘l qo‘yilmaydi. M ahalliy sham ollatishga laboratoriya 
shkaflari, havo dushlari, yonlam a suruvchilar va boshqalar ishlatiladi.
Ishlab chiqarish korxonalarida qizdirish jarayonlari b o ‘lm aganda 
zaharli m oddalam ing y o ‘l q o ‘yiladigan oxirgi darajasi (YQOD) 100 mg/ 
mi va undan ortiq b o ig a n d a so ‘rish tezligi 0,3-0,7 m /sek talab etiladi. 
Zararli va zaharli m oddalam ing YQOD 100 mg/mi dan kam v a qizdirish 
jarayonlari m avjud bo ‘lganda, havoning so ‘rish tezligini 0,7-1,5 
m l
sek dan 3 -5 m /sek gacha oshirish mumkin. Havo dushi 15-25°C gacha 
qizdirilgan v a issiqlik k o ‘p ajralib chiqadigan joyiarda ishlayotganlarga
2 -4 m /sek tezlik bilan yuboriladigan havo oqimi yuboriladi.
Mahalliy shamollatish yordamida ajralib chiqayotgan zararli moddalar 
yo‘qotilgach, normal sanitariya sharoitlariga umumiy shamollatish yo‘Ii 
bilan erishiladi. Buning uchun ifloslangan toza havo bilan almashtiriladi 
va aralashtiriladi. Sanitariya normalariga asosan issiqlik, bug1, gaz ajralib 
chiqmaydigan binolarda har bir ishlovchiga havo almashtirish 20 mi/sek, 
deraza va darchalari boim agan binolarda esa 40 mi/sek dan kam bo‘lmasligi 
kerak. Almashtirilishi zarur b o ig a n havo miqdori binodagi ajralib chiqayotgan 
issiqlikka, namlikka, zararli moddalar miqdoriga b o g iiq boiadi.
3.8. Ishlab chiqarish binonalarini isitish
Ishchi-xizm atchi xodimJar uzoq va doimo bo‘)adigan ishlab chiqarish 
binolarini m a iu m haroratda ushlab turish uchun isitish qurilm alaridan 
foydalaniladi. Isitish tizimi mahalliy va m arkazlashgan holda b o iish i 
mumkin. Yuzasi 500 ml gacha b o ig a n oddiy binolam i isitishda mahalliy 
isitish qurilm alaridan foydalaniladi. Yong‘in xavfsizligi jihatidan A,B,D 
kategoryalarga mansub ishlab chiqarish korxonalarida mahalliy isitish 
qurilmalaridan foydalanishga berilmaydi.
Kimyo 
sanoati 
korxonalarida 
markazlashgan 
isitish 
tizimidan 
foydalaniladi. Isitish esa bug1, suv va havo yordamida amalga oshirilishi
48

---