M tojiyev, I. Nigmatov

mir-beton, beton, tabiiy va sun’iy toshlardan va boshqa olovda yonm ay­
digan ashyolardan qurilgan inshootlar kiradi.
II darajali o‘tga chidamli inshootlarga 
ham birinchi toifadagi bino
va inshootlar kiradi, faqat farqi shundaki, bulam ing tomini yopishda bi-
moyalanmagan metall qurilmalar ishlatilishi ruxsat etiladi.
III darajali o‘tga chidamli inshootlarga 
yuk k o ‘taruvchi devorlari
temir-beton, beton, tabiiy v a sun’iy tosh ashyolardan qurilgan inshootlar
kiradi. Bularda tom yopg‘ich qurilmalarini qiyin yonadigan ashyolardan
shuvoq, metall tunukalar yoki azbest plitkalar bilan him oyalash ruxsat
etiladi.
IV darajali o‘tga chidamli inshootlarga 
yuk k o ‘taruvchi devorlari
va tom yopg‘ich qurilmalari yaxlit yoki yelim langan y o g ‘ochlardan va
yonadigan yoki yonm aydigan ashyolardan qurilib, suvoq yoki azbest pli-
talari bilan himoyalangan inshootlar kiradi.
V darajali o‘tga chidamli inshootlarga 
devorlari va boshqa quril-
malariga o ‘tga chidam lilik bo‘yicha talablar qo‘yilm aydigan barcha in­
shootlar kiradi.
Qurilmalami yon g‘in sharoitida issiqlik ta’siridan yuk ko‘tarish yoki
lo ‘sib turish qobiliyatining yo'qolishiga sabab b o ‘luvchi dastlabki buzi-
199

---

lishgacha bo‘lgan vaqt oralig‘i, ulam ing o ‘tga chidamlilik chegarasi deb
ataladi va vaqt birligi soatda o ‘lchanib, qurilmalaming sinov boshlangan
daqiqadan to quyidagi buzilish belgilarining birortasi paydo b o ‘lganiga
qadar o ‘tgan vaqt oralig‘i bilan ifodalanadi:
- qurilmada alanga yoki tutun o ‘ta oladigan teshikning paydo bo'lishi;
- qurilmaning yonmay turgan sirtida harorat 160°C ga ko‘tarilsa yoki