M tojiyev, I. Nigmatov

Masalan, kim yo va neft kim yosi sanoati korxonalarida mehnatni m uhofaza
qilishni boshqarish tizim i uchun 1980-yil iyulda tasdiqlangan 480-sonli
buyruq va 1984-yil 14-noyabrdan kuchga kirgan N izom asosiy hujjat
hisoblanadi. Ishlab chiqarish korxonalarida xavfsiz va so g ‘lom mehnat
sharoitini ta’minlashda xavfsizlik texnikasi, sanitariya-gigiyena va y o n g ‘in
xavfsizligiga b o g ‘lik qoida, norma, y o ‘riqnomalar katta ahamiyatga ega.
Ular umumiy, tarmoq va oraliq turlariga b o ‘linadi. Um um iy norma
qoidalarga «Qurilish norma va qoidalari» (SN IP), «Sanoat korxonalarini
loyihalash 
sanitar normalari» 
(S N -245-71), 
«Nurlanish xavfsizligi
qoidalari» (N R B 78), «Elektrotexnik moslamalar tuzilishi qoidalari»
(PU E), «Portlashdan him oyalangan elektr uskunalarini tanlash qoidalari»
(PIYRE), 
«B osim
ostida qo‘llaniladigan 
idishlam ing tuzilishi 
va
xavfsizligi qoidalari» va boshqalar. Vazirlik, ilm iy tekshirish, loyihalash
institutlari o ‘zaro hamkorlikda tarmoq qoida va normalarini ishlab chiqib
4.3. Mehnat muhofazasini boshqarish tizimi
54

---

tasdiqlab, ularni bir yoki bir necha tarmoq korxonalarida qoMlash uchun
tavsiya ctadilar. Oraliq qoida v a normalari korxonalarda zaruriyatga qarab
bajariladigan ish va jarayonlar uchun xavfsizlikni ta’minlash maqsadida
tavsiya etiladi. Mehnat muhofazasi bo‘yicha muhim m e’ycriy hujjatlardan
biri 1974-yildan 1-iyul ama! qilayotgan «M ehnat xavfsizligi standartlar
tizimi»dir (M XST).
MXST 
- bu, mehnat jarayonida insonning so g ‘ Hg‘ini v a ish qobiliyatini
saqlashga, xavfsizligini ta’minlashga y o ‘naltirilgan talablar, m e’yorlar va