M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova



Download 9,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/242
Sana23.09.2021
Hajmi9,23 Mb.
#183085
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   242
Bog'liq
2 5285202826778119839

Vitaminlar.  Rus  olimi  (1880  yilda)  N.Sh.Luninning  ilmiy  kuzatishlari 
natijasida hayvonlarning normal o‘sishi rivojlanishi va hayot kechirishi uchun 
oqsillar,  yog‘lar,  uglevodlar,  tuzlar  va  suvdan  tashqari  boshqa  qo‘shimcha 
moddalar ham zarur degan xulosaga keladi.  Vitaminlar yunon «vita» so‘zidan 
olingan bo‘lib, «hayot» degan ma’noni anglatadi. 
Vitaminlar 
ham 
fiziologik 
faol 
modda 
bo‘lib, 
tirik 
organizmlarning hayotiy jarayonida muhim vazifani bajaradi. 
Vitaminlar  sitoplazmada  (moylarda  eriydigan)  yoki  hujayra 
shirasi tarkibida ( suvda eriydiganlari) bo‘lishi mumkin. Vitaminlar 
o‘simlik  tanasining  turli  qismlarida  meva,  barg  va  urug‘larda 
to‘planadi.  Na’matak,  limon,  qoraqat,  sebarga  barglarida  ko‘p 
miqdorda bo‘ladi.  
Hozirgi kunda vitaminlarning juda ko‘p xilma-xil turlari ma’lum, 
ularning  ko‘pchiligi  toza  xolda  ajratib  olingan  va  sanoat  miqyosida 
sintez  qilinmoqda.  Vitaminlarning  n omi  lotin  alfavitining  bosh 
harflari  bilan  ifodalanadi.  Shuning  uchun  ularni  vitamin  A,  V,  S, 
D, V, K deb ataladi. 
O‘simlik  hayotida  ham  vitaminlar  muhim  ahamiyatga  ega:  ular  kimyoviy 
energiyaning  o‘zgarishi,  shuningdek  uglevod,  oqsil,  moylar  almashinuvi 
jarayonlarda  ishtirok  etadi.    Ayrim  vitaminlar  (A,D,E,K)  asosan  hayvon 


51 
 
organizmida  ham  vujudga  keladi.  Ko‘pchilik  vitaminlar  fermentlarning 
tarkibiga  kirib,  hujayrada  sodir  bo‘ladigan  biokimyoviy  jarayonlarda  faol 
katnashadi  va  katalizatorlik  vazifasini  bajaradi.  Tirik  organizmda  vitaminlar 
yetishmasa moddalar almashinuvi buzilib, organizmning hayotiy funksiyalarini 
o‘zgarishiga olib keladi. Hozirgi vaqtda vitaminlar keng o‘rganilib 40 ga yakin 
turi toza holatda sanoatda ishlab chiqariladi. Vitaminlar tarkibiga ko‘ra turlicha 
bo‘lib, ikkita katta guruhga ajratiladi. 
1. Suvda eruvchi vitaminlarga: «V», «V
1
», «V
2
», «V
6
», «S», «RR»lar kiradi. 
  2.  Yog‘da  eruvchi  vitaminlarga  «A»,  «D»,  «E»,  «K»  lar  kiradi.  Suvda 
eruvchi  vitaminlar  o‘simliklarda  hosil  bo‘lsa,  yog‘da  eruvchi  vitaminlar 
o‘simlik va hayvonlar organizmida hosil bo‘ladi. 
Vitamin  «V»  bug‘doy  va  sholi  qipig‘ida,  donlarning  murtagida,  vitamin 
«V
1
»  (riboflovin)  yashil  o‘simliklar  bargida  va  achitqilarda  ko‘p  uchraydi. 
Vitamin  «S»  (askorbin  kislota)  na’matak  mevasida,  pishmagan  yong‘oqda, 
karamda, limonda  ko‘p mikdorda bo‘ladi. 
Vitamin «V
12
» o‘simliklarda bo‘lmaydi. Vitamin  PP (nikotin kislota) oqsil 
almashuvini  ta’minlovchi  fermentlar  tarkibiga  kiradi.  Bu  vitaminlar 
ildizmevalarni birmuncha yiriklashtiradi. 
Vitamin «E» o‘simlik moylarida, bug‘doy, makkajuxori maysalarida, sitrus 
o‘simligida,  pomidor  mevasida,    chayono‘t,  jag‘-jag‘  bargida,  sabzi 
ildizmevasida ko‘p bo‘ladi. 
Vitamin  «A»  hayvon  jigaridan  yoki  karotin  (provitamin  «A»)  dan  hosil 
bo‘ladi.  Karotin  qizil  sabzi,  ismalok,  chayono‘t  bargida  va  turli  mevalarda 
uchraydi. 

Download 9,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish