M. R. Usmanov Turizm geografiyasi udk 911. 3(575. 13)

Temir yo`l transporti. 
―O`zbekiston temir yo`llari‖ AJ 
O`zbekiston respublikasi hududida joylashgan sobiq O`rta Osiyo 
temir yo`llari bazasida 1994 yil 7 noyabrda tashkil topgan. Umumiy 
temir yo`l uzunligi 3645 kmni tashkil etadi. Jamiyatda 54.7 mingdan 
ortiq xodimlar faoliyat ko`rsatadi. Yillik yukni ayirboshlash barcha 
turdagi transportlarning yuk ayirboshlashi qo`shilmasining 90% 
tashkil etadi. 
O`zbekiston temir yo`llarida barcha yo`nalishlar yo`lgan 
qo`yilgan. O`tgan besh yil ichida ―O`zbekiston temir yo`llari‖da 
bo`lgan o`zgarishlar yaqqol ko`zga ko`rinib turadi. Misol uchun, 
o`tgan 25 yil davrda mobaynida Toshkent-Surxondaryo, Toshkent-
Samarqand-Buxoro temir yo`llarini rekonstruksiya qilinib, tezyurar 
poezd (Afrosiyob) bilan ta`minlandi. Bundan tashqari, O`zbekiston 

---

185 
– Xitoy kompaniyalar hamkorlikda, Toshkent-Andijon yangi 
yo`nalishda temir yo`li yotqizilib, ayni damda, aholini tez va qulay 
transport sifatida xizmat qilib kelmoqda.
―O`zbekiston temir yo`llari‖ni statistik ma`lumotlariga tahlil 
qilish natijisida o`tgan 2 yil davr mobaynida temir yo`llarni 
elektrifikatsiya qilishdan tashqari, 
jo`natilgan yuk
, 
jo`natilgan 
yo`lovchilar
, 
tashilgan yo`lovchilar 
va 
eksplutatsiya temir yo`l 
uzunligi
da o`zgarish uncha katta farq bilan erishilmagan. Masalan: 2 
yilda jo`natilgan yuk, jo`natilgan yo`lovchi va tashilgan 
yo`lovchilarni tahlil qilib chiqsak, quyidagi 1-diagramma farqini 
kuzatishimiz mumkin. Shuningdek, eksplutatsiya temir yo`l uzunligi 
bilan elektrifikatsiya yo`li solishtiradigan bo`lsak, ikki yil 
mobaynida, eksplutatsiya temir yo`l uzunligi bo`lgan o`zgarish, 
2015-yilgan qaraganda 2016-yilda 66,2 kmga yo`l yangi temir 
yo`llar yotqizilgan, hamda elektrifikatsiya yo`li esa 2015-yilgiga 
qaraganda 2016-yilda 525,8 km temir yo`lni elektrifikatsiyalashgan. 
2015-2016 yillar mobaynida elektrifikatsiyalashgan yo`llar 
asosan Samarqand-Buxoro va Toshkent-Andijon temir yo`llaridir. 
Bu o`zgarishlarni 2-diagramma orqali kuzatishimiz mumkin. 
Shuningdek, 2015-yil 6-noyabrda ―O`zbekiston temir yo`llari‖ 
aksiyadorlik jamiyati va Ispaniyaning ―PATENTES TALGO, 
S.L.U‖ kompaniyasi o`rtasida yana 2 yuqori tezlikda 
harakatlanuvchi elektropoezd xarid qilish bo`yicha shartnoma 
imzolangan edi. Shartnomaga muvofiq, ushbu zamonaviy 
elektropoezdlarning ikkinchisi ham yurtimizga olib kelindi. Yangi 
zamonaviy elektropoezd 287 yo`lovchiga mo`ljallangan. Unda 
ekonom 
toifali 
vagonlar 
soni 
2011-yilda 
olib 
kelingan 
―Afrosiyob‖ga qaraganda 2 taga ko`p. Bu bir vaqtning o`zida 
qo`shimcha 72 yo`lovchini o`z manziliga yetkazish imkoni 
demakdir deb railway.uz xabardor qilgandi. Bu bilan birga, Joriy 
yilning mart oyida mamlakatimizga olib kelingan yuqori tezlikda 
harakatlanuvchi 
―Afrosiyob‖ elektropoezdi bugungi kunda 
Toshkent-Buxoro- Toshkent yo`nalishida muntazam qatnovini 
amalga oshirib, yo`lovchilarga xizmat qilmoqda. Yaqin yillar ichida 
―O`zbekiston temir yo`llari‖ AJ tomonidan zamonaviytirilgan 

---

186 
poezdlar bilan ta`minlanib, sifatli temir yo`llar yotqizilib, aholiga 
bo`lgan xizmat ko`rsatish sifatini yanada yaxshilash maqsadida.