|
13.2.Turizmda innovatsiyalarning hududiy jihatlari
―Innovatsiya‖ atamasi lotincha ―novatio‖ so‗zidan olingan
bo‗lib, ―yangilanish‖ (yoki ―o‗zgarish‖), ― deb tarjima qilinadi, agar
buni yaxlit ―Innovatio‖ ko‗rinishida tarjima qilsak – ―o‗zgarishlar
yo‗nalishida‖ deb
izohlanadi. Innovation tushunchasi
birinchi
bo‗lib, XIX-asrning ilmiy
tadqiqotlarida
paydo
bo‗ldi.
231
―Innovatsiya‖ tushunchasi o‗zining yangi hayotini ―innovatsion
kombinatsiyalar‖ni
tahlil
qilish,
iqtisodiy
tizimlarning
rivojlanishidagi
o‗zgarishlar
natijasida XX-asrning
boshida avstriyalik va amerikalik iqtisodchi Y.Shumpeterning ilmiy
ishlarida
boshlagan. Shumpeter
1900-yillarda iqtisodda
ushbu
terminni ilmiy qo‗llashga kiritgan dastlabki olimlardan edi.
Innovatsiyaga har qanday turdagi yangilik sifatida emas, balki
mavjud tizimning samaradorligini jiddiy ravishda oshiradigan
omil sifatida qarashimiz lozim. Hudud innovatsion muhitini
shakllantirish uchun: maqsad, ilhom, diqqatni jalb etish, boshqa
joydan farqli jihati, barcha narsalarni shubha g`alviridan o`tkazish,
jarayon, etakchilik, tashabbuskorlik muhimdir.
Innovatsiya
– bu bozor talabidan kelib chiqqan holda
jarayonlar va mahsulotlarning sifatli o‗sish samaradorligini
ta‘minlash uchun joriy etilgan yangilikdir. Inson intellektual
faoliyati, uning fantaziyasi, ijodiy jarayoni, kashfiyotlari, ixtirolari
va ratsionalizatorligining yakuniy natijasi hisoblanadi. YAngi
iste‘molchilik xususiyatlari yoki ishlab chiqarish tizimlarining
samaradorligini sifatli oshirish orqali bozorga mahsulot (tovarlar va
xizmatlar)ni etkazib berish – innovatsiyaga misol bo‗la oladi.
Binobarin, turizmda innovatsiyalarni kiritish turistlar oqimining
oshirish va motivatsiyasi shakllantirishda muhim rol o‗ynaydi.
Chunonchi,
turizm
faoliyatida
jozibadorlik
(attraktivnost)
innovatsiya bilan bog‗liqdir. ―Jozibadorlik-innovatsiya-turizm‖
tushunchalari hudud turistik salohiyatini oshirishda muhim rol
o‗ynaydi.
Ӯzbekiston turizm sohasida ulkan imkoniyatlarga ega, xususan
mamlakatda jami 7300 tadan ortiq madaniy meros ob‘ektlari, shu
jumladan 4300 tadan ortiq arxeologik ob‘ektlar, 2000 dan ortiq
arxitektura ob‘ektlari mavjud. Ulardan 500 tadan ortiq turistlar
tashrifi uchun sharoit tashkil qilingan hamda turizm yo‗nalishiga
kiritilgan. 8 ta quriqlanadigan hudud, 3 ta milliy tabiat bog‗lari, 6 ta
tabiat yodgorliklari, 11 ta davlat buyurtmaxonalari mavjud. Mavjud
imkoniyatlar yanada kengroq o‗rganadigan bo‗lsak, yuqoridagi
ko‗rsatkichdan ancha ko‗p turistik maskanlarni kashf qilish
mumkin. Statistik ma‘lumotlarga ko‗ra, 2017 yilda respublikaga
232
tashrif buyuradigan turistlar soni 2 mln 520 ming nafardan ortig‗ini
tashkil etdi va 2016 yilga nisbatan 44,3 % oshgan. Bu o‗z navbatida
Prezidentimiz SH.Mirziyoevning sohaga qaratilgan katta e‘tiborning
natijasidir. Mamlakatga tashrif buyuradigan turistlarning 2 mln 150
ming ortig‗i bu qo‗shni Markaziy Osiyo mamlakatlari, shu jumladan
Qozog‗istondan - 1,7 mln kishi, Rossiya va boshqa MDH
davlatlaridan - 150 ming kishi, uzoq uzoq xorijiy mamlakatlar - 220
ming nafar fuqarolari tashkil etdi. Bu ko‗rsatkich bugungi turistik
salohiyat oldida katta natija deb bo‗lmaydi.
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3 fevraldagi
«O‗zbekiston Respublikasi turizm salohiyatini rivojlantirish uchun
qulay shart-sharoitlar yaratish bo‗yicha qo‗shimcha tashkiliy chora-
tadbirlar to‗g‗risida»gi PF-5326-son Farmonining 10 bandida
turistik kartalar tayyorlash masalasining qo‗yilganligi geograflar
oldiga katta vazifalar belgilab beradi. Shuningdek, farmon
bandlarida hududlar turistik imkoniyatlarini yanada rivojlantirish
masalalari ham belgilab qo‗yilgan. Demak, turizmda
innovatsiyalarni kiritish uchun ―hudud egasi‖ bo‗lgan geograflar
oldiga muhim tadqiqotlar olib borishni har bir hudud, tuman,
qishloq, tog‗ va daryolar, cho‗llar turistik nuqtai nazaridan tadqiq
etilishi
taqaozo
qilmoqda.
Turizmda
innovatsiyalarning
jadal rivojlanishi 1972 yilda ―United States Luggage‖ kompaniyasi
xodimi Bernard Devid Sadou tomonidan g‗ildirakli jomadonlar
ixtirosi uchun patent olinishi bilan boshlangan.
O`zbekistonga
kelgan
turistik
tashriflarning
aksariyati
Samarqandga kelishadi. Bu viloyat uchun katta imkoniyatdir.
Prezidentimiz Samarqand viloyatiga tashrifi chog‗ida Samarqand
bugungi kunda 5 mln turistni qabul qilishi kerakligi, bu esa minglab
ish o‗rinlari demakdir, deb ta‘kidlagan edi. Darhaqiqat, Samarqand
viloyati o‗zining ulkan turistik salohiyati bilan jahonga mashhurdir.
Ammo viloyatning tumanlaridagi turistik salohiyatidan samarali
foydalanish uchun imkoniyatlar yuqori bo‗lishiga qaramasdan
ulardan samarali foydalanilmayapti. Buni quyidagi jadval
ma‘lumotlaridan ko‗rin mumkin.
233
11-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
