M. R. Usmanov Turizm geografiyasi udk 911. 3(575. 13)

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

238 
Xulosa 
 
Bugungi kunda turizm sohasi jahon iqtisodiyotining eng tez 
rivojlanib borayotgan tarmoq sifatida mamlakatlar yalpi milliy va 
mintaqaviy daromad ko‗rsatkichlari ichida oldingi o‗rinlarga chiqib 
bormoqda. Butunjahon turistik tashkiloti ma‘lumotiga ko‗ra 2017 
yilda jahon YAIM 9%, xalqaro eksportning 6%, har 11 ish o‗rinning 
1 tasi bevosita turizm bilan band etganligi, turizm sohasidan 
keladigan daromad 1,4 trln AQSH dollariga etganligi, xalqaro 
turizmda 1087 mln kishi ishtirok etishi (1950 yilda bu raqam 25 mln 
kishini tashkil etgan, 2030 yilda esa 1,8 mlrd kishini etishi xalqaro 
ekspertlar tomonidan prognoz qilingan) bu sohaning istiqboli porloq 
ekanligidan 
dalolat 
beradi. 
Jumladan, 
mamlakatimizda 
mustaqillikning dastlabki yillarida YAIMdagi turizmning ulushi 0,2 
% atrfida bo‗lgan bo‗lsa qisqa vaqt mobaynida bu ko‗rsatkich 3% 
atrofiga etganligi sohaning taraqqiy etib borayotganligidan dalolat 
beradi. Shuning uchun mamlakatimizda turizm geografiyasini 
o‗rganish, talabalarga o‗qitish zarur deb hisoblaymiz. 
Mazkur qo‗llanma yakunida shuni xulosa qilish joizki, «Turizm 
geografiyasi» fani umumkasbiy fanlar blokidagi asosiy fanlardan 
biri sifatida o‗rganish katta ahamiyat kasb etadi. Chunki, sotsial 
geografiya fanlar tizimida bu fanning o‗rni va ahamiyati katta 
bo‗lib, hududlar xo‗jalik ixtisoslashuvida turizm sohasining roli 
ortib borishi bu fanni o‗rganishga zarurat tug‗diradi. 
Ushbu o‗quv qo‗llanmada avvalo turizm geografiyasining 
nazariy masalalari, jumladan, turizm tushunchasi, o‗rganish ob‘ekti 
va predmeti, maqsad, vazifalari hamda boshqa fanlar bilan 
aloqadorligi, turizmning geografik jihatlarini tadqiq etgan olimlar 
mulohazalari, turizm klassifikatsiyasi geografik tahlil etilgan. 
Shuningdek, kitobning 1-qismida turistik marshrutlar ishlab 
chiqishda geografik omillarning roli, turizm turlari, turistik 
destinatsiya tushunchasi va uning geografik xususiyatlari, turizmni 
hududiy tashkil etishga ta‘sir etuvchi omillar bayon etilgan. Bundan 
tashqari mazkur qism boblarida xalqaro turizm tarixi va rivojlanish 
bosqichlari, bugungi kundagi xalqaro turizm statstikasi va 
dinamikasi hamda xalqaro tendensiyalar tahlil qilingan. 

---

239 
«Turizm geografiyasi» o‗quv qo‗llanmasining 2-qismi 
Turizmning regional xususiyatlari bevosita Butunjahon turistik 
tashkilotining regional klassifikatsiyasi bo‗yicha 6 ta regionga 
umumiy geografik tavsif berish orqali yoritilgan. Bu masalada 
Ruminiyaning 
«Alexsandru 
Cuza» 
nomidagi 
universitet 
kutubxonasida turizm geografiyasiga bag‗ishlangan o‗quv 
qo‗llanmalar, darsliklar, ilmiy adabiyotlar tahlili asosida geografik 
rayonlashtirish tamoyillariga tayangan holda, qolaversa hududlar 
turistik salohiyatidan kelib chiqqan holda turistik rayonlashtirish 
asos qilib olindi. 
O‗quv qo‗llanmaning 3 qismi esa bevosita tizim-tarkib 
tamoyiliga asosan O‗zbekiston turizm imkoniyatlari, hududlar 
turistik salohiyati, turistik rayonlashtirish masalalari ko‗rib 
chiqilgan. Qo‗llanma yakuniy bobida 1 ta turistik rayon misolidagi 
ma‘muriy hududiy birlik sifatida Samarqand viloyati turizm 
geografiyasi o‗rganishga xarakat qilingan. 
O‗ylaymizki, Turizm geografiyasi» o‗quv qo‗llanmasi 
O‗zbekistondagi barcha oliy o‗quv yurtlaridagi geografiya 
yo‗nalishidagi talabalar va shu sohada ilmiy izlanishlar olib 
borayotgan mutaxassislar uchun muhim manbaa sifatida xizmat 
qiladi. Binobarin, o‗quv qo‗llanmani yozishga ilxomlantirgan 
hamkasblarga 
minnatdorchilik 
bildirgan 
olda 
taklif 
va 
mulohazalarini kutib qolamiz.