М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

The dean of our faculty spoke at the meeting yesterday. Факултетимиз декани кеча мажлисда сўзга чиқди (Эга вазифасида келмоқда – факултетимиз декани).
The letter was signed by the captain of the ship. Хат кема капитани томонидан имзоланган эди (Тўлдирувчи вазифасида келмоқда - кема капитани томонидан).
Эътибор беринг: Мансаб ва унвонни ифодаловчи отлар артиклсиз ишлатилганида, эътибор мансаб хамда унвоннинг ўзига қаратилмоқда, аниқ артикл билан ишлатилиш холатларида эса, ушбу мансаб ёки унвонга эга шахс, одам назарда тутилмоқда.
2. Гапда ноаниқ артикл билан ишлатилган бирликдаги саналадиган отлар кўплик шаклини олса, ушбу с а н а л а д и г а н отлар к ў п л и к д а артиклсиз ишлатилади, хусусан:
a) А й н а н м а з к у р синфга тегишли предмет ёки шахсларни б о ш қ а синфга тегишли предмет ёки шахслардан айириб кўрсатиш хақида гап борганида:
They packed the goods in bags and not in boxes. Улар товарларни яшикларга эмас, балки қопларга жойлашди.
This plant is engaged in the manufacture of pumps. Ушбу завод насос ишлаб чиқариш билан шуғулланади.

2. 
   Гапда кўрсатилган предметлар ёки шахсларнинг н и м а л а р ёки к и м л а р эканлигини билдирувчи хамда к е с и м н и н г о т қ и с м и ё к и и з о х л о в ч и вазифасини бажарувчи отлар билан:
   

Both his sons are students of the Moscow University. Унинг иккала уғли хам Москва Университетининг талабаларидир.
The test was carried out by Comrade A. and Comrade B., assistants to Professor Ivanov. Синов ўртоқ А. ва ўрток Б., профессор Ивановнинг ассистентлари, томонидан ўтказилди.

3. 
   Предмет ёки шахслар оид бўлган синфнинг х а р қ а н д а й, х о х л а г а н вакилларини билдирувчи отлардан олдин:
   

Squares have four sides. Квадратларнинг тўртта томони бор.
Boys like to play football. Ўғил болалар футбол ўйнашни яхши кўрадилар.

4. 
   Ундов гапларда what дан кейин келувчи отлардан олдин хамда such, quite, rather дан кейин:
   

What fine buildings! Қандай ажойиб бинолар!
They are quite young girls. Улар жудаям ёш қизлар.
Изох: Ноаниқ артикл билан ишлатилган бирликдаги отнинг кўпликда артиклсиз ишлатилиши хар доим хам тўғри бўлавермайди. Агар артикл бирликда миқдор маъносини бериш учун ишлатилган бўлса, унда кўпликда от some ёки any олмошлари ёки бошқа миқдорни билдирувчи аниқловчилар билан ишлатилиши лозим:
I want a match. Менга гугурт керак.
I want some matches. Менга бир нечта гугурт керак.
I have received an important letter. Мен мухим бир хат олдим.
I have received some important letters. Мен бир қанча мухим хатлар олдим.
There is an easy-chair in that room. Бу хонада кресло бор.
There are many easy-chairs in that room. Бу хонада кўп креслолар бор.
Эътибор беринг: юқоридаги ноаниқ артикл ишлатилган уччала гапда хам ноаниқ артикл бир, битта маъносини, яъни миқдорни билдирмоқда.
3. С а н а л м а й д и г а н, яъни моддани ёки мавхум тушунчани англатувчи отлар у м у м и й м а ъ н о д а қўлланилганида артиклсиз ишлатилади:
Our country is very rich in oil and coal. Мамлакатимиз нефт ва кўмирга жуда бой.