М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

БИР НЕЧА ЭРГАШ ГАПЛИ ҚЎШМА ГАПЛАРДА ЗАМОНЛАР МОСЛАШУВИ


§ 81. Замонлар мослашуви қоидалари эргаш гап бош гапга эмас, балки бошқа бир эргаш гапга бўйсунган холларда хам амал қилади. Бошқа бир эргаш гапга бўйсунган эргаш гапнинг замони бош гапнинг эмас, балки, ўзи бўйсунган эргаш гапнинг замонига боғлиқ бўлади:

1. 
   He says that he read in yesterday’s newspaper that in England prices of foodstuffs were rising again. У кечаги газетада Англияда озиқ-овқат махсулотлари нархлари яна кўтарилаётганини ўқиганлигини айтади.
   

Иккинчи эргаш гапда were rising феъли Past Continuous да ишлатилган, чунки у биринчи эргаш гапдаги read иш-харакати билан бир вақтда содир бўлган давомли иш-харакатни ифодалайди.

2. 
   She said that Andrew had told her that he was writing a new play. У Андрей янги пьеса ёзаётганлигини гапирганини айтди.
   

Иккинчи эргаш гапда was writing феъли Past Continuous да ишлатилган, чунки у биринчи эргаш гапдаги had told иш-харакати билан бир вақтда содир бўлган давомли иш-харакатни ифодалайди.

3. 
   I thought that he would tell her that he intended to go to the Crimea. У унга Қримга бормоқчи бўлаётганлигини айтади деб ўйладим.
   

Иккинчи эргаш гапда intended феъли Past Indefinite да ишлатилган, чунки у биринчи эргаш гапдаги would tell иш-харакати билан бир вақтда содир бўладиган иш-харакатни ифодалайди (Future in the Past – would tell – ўтган замоннинг шакли сифатида қаралмоқда.).

4. 
   I thought that Ann knew that he had taken the first place in the chess tournament. Мен Анна унинг шахмат турнирида биринчи ўринни олганлигини билади деб ўйладим.
   

Иккинчи эргаш гапда феъл Past Perfect да ишлатилган – had taken, чунки у биринчи эргаш гапдаги knew иш-харакатидан олдин содир бўлган иш-харакатни ифодалайди.
§ 82. Сифатдошли иборага бўйсунадиган эргаш гапларда замонларнинг ишлатилиши, сифатдошли иборанинг маъно жихатдан феъли хозирги ёки ўтган замонда бўлган эргаш гапга мос келишига боғлиқ бўлади: