M. N. Musayev

6NO + 4NH, -> 5N₂ + 6H₂0 6NO₂ + 8NH, -> 7N₂ + 12H₂0

Aralashmada kislorodrnng uchrashi reaksiyaga xalaqit bermaydi.

4NO+4NH, +02 -» 4N₂+ 6H₂0

Jarayon 180—300°C da boradi. Ekzotermik reaksiya hisobiga harorat 10’ —20°C ga ko‘tarilishi mumkin. Agar jarayonda ammiak ko‘proq berilsa, u gazdagi havo kislorodi hisobiga oksidlanishi mumkin:

4NH₃+ зо₂ > 5N₂ + 6H₂o

Azot oksidli chiqindi gazlarni selektiv katalitik tozalash texnologik sxemasi 10.9-rasmda ko‘rsatilgan:

Suyuq ammiak


Aimosferaga '


Gazli ammiak kollcktonta

Nitroz gazlar

Kondensat

Qizdinlgan bug’

Kondcnsat^-l

10.9-rasm. Azot oksidii tashlamalami selektiv katalitik zararsizlantirish texnologik sxemasi:

1-reaktor; 2-aralashtirgich; 3-rekuperatsion turbina; 4-bug‘latgich; 5,7,8- qizdirgichlar; 6-filtr.

Yuqorida keltirilgan texnologik sxemada azot kislotasini ishlab

chiqarishda absorbsiya jarayonida hosil bo'lgan nitroz gazlari
122

www.ziyouz.com kutubxonasi aralashtirgichda ammiak gazi bilan aralashtirilib keyin katalitik reaktorga beriladi. Bu yerda azot oksidlarini qaytaruvchi gaz — ammiak ishtirokida elementar azotgacha qaytariladi. Keyin rekuperatsion turbina orqali o‘tib atmosferaga chiqarib yuboriladi. Hozirgi kunda chiqindi gazlarni azot oksidlaridan katalitik zararsizlantirish qurilmalari Chirchiqkimyosanoat, Farg‘ona «Azot» , Navoiy «Azot» korxonalarida o'matilgan.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Azot oksidli chiqindi gazlarni katalitik zararsizlantirish uchun katalizator sifatida qaysi metallar ishlatiladi?
   
2. 
   Azot oksidli chiqindi gazlarni tozalash jarayoninmg samarasi nimalarga bog‘liq?
   
3. 
   Katalitik tozalash jarayonida qanday reaksiyalar sodir bo'ladi?
   
4. 
   Azot oksidlarini katalitik zararsizlantirish uchun gaz-qaytaruvchi sifatida qaysi gazlar ishlatiladi?
   
5. 
   Yuqori haroratda o‘tkaziladigan katalitik tozalash jarayonining texnologiyasi qanday amalga oshiriladi?
   
6. 
   Gazlarni azot oksidlaridan katalitik selektiv tozalash texnologiyasi qanday amalga oshiriladi?
   
7. 
   Selektiv katalitik tozalash jarayonida qanday kimyoviy reaksiyalar boradi?
   

123

www.ziyouz.com kutubxonasi

11. 
    BOB. GAZLARNI H₂S, CS₂ VA MERKAPTANLARDAN
    TOZALASH TEXNOLOGIYAIARI