M. N. Musayev

Na₂S₂03, NaHSO4, (N^^ SO eritmalarini qo‘llanilishi azotni defiksatsiyasiga olib keladi:

2Na2S₂0₃+6NO=3N2+2Na2SO4+2S^2
2NaHSO₃+2NO=N2+2NaHSO4

2(NH₂)₂CO+6N0=5N₂+4H20+2CO2

103

www.ziyouz.com kutubxonasi

Xuddi shu tarzda NO gazi ZnCl₂, CH₂O, C₂H₂0₄eritmalari bilan ham o‘zaro ta’sir qiladi.

200° С dan yuqori haroratda NO gazi ammiak bilan quyidagi reaksiya asosida o‘zaro ta’sir ko‘rsatadi:

4NH,+6NO=5N2+6H₂O

Sulfat kislotasi NO2 va N₂O, gazlarini yuttirish uchun ishlatiladi: H₂SO₄+2NO₂=HNSO₅+HNO₃ 2H2SO4+N2O,+HNSO₅ +H₂o

Nitrozilsera kislotasi qizdirilsa yoki suv bilan suyultirilsa, azot oksidlari ajralib chiqadi:

HNSOj +h₂o=h₂so₄+no+no₂

Azot oksidlarining suyuq sorbentlar bilan o‘zaro ta’sin 20—40° С haroratda o‘ta samarali boradi.

Nazorat ucHun savollar:

1. 
   Azot oksidli chiqindi gazlarni tozalashda asosiy qiyinchilik nimalardan iborat va ulami bartaraf etish yo‘llari qanday?
   
2. 
   NO gazini oksidlash uchun qanday oksidlovchi moddalar qo'llaniladi?
   
3. 
   Azot oksidli chiqindi gazlarning absorbsion tozalash usulida qanday absorbentlar qo'llaniladi?
   
4. 
   Azot oksidlanning suvga yutilishi qanday amalga oshiriladi, kimyoviy reaksiyalari va sharoitlari?
   
5. 
   Azot oksidlarini ishqorlar bilan absorbsiyasi, qo'llaniladigan ishqorlar qatori va kimyoviy reaksiyalari qanday?
   
6. 
   Azot oksidli chiqindi gazlami tozalashda qo'llaniladigan selektiv absorbentlaming turlari va ularnmg kimyoviy reaksiyalari qanday?
   

Azot oksidlari va oltingugurt angidridli chiqindi gazlarini
birgalikda uchraganda absorbsion tozalasH usuli

D. Mendeleyev nomidagi RKTU da tutun gazlarini azot oksidlaridan 95% gacha, oltingugurt oksidlarini butunlay yo‘qotadigan karbamid usuli ishlab chiqilgan. Jarayon gazlarni oldindan tayyorlashni talab etmaydi, tozalash natijasida toksik

104

www.ziyouz.com kutubxonasi bo'lmagan mahsulotlar - N₂, CO₂, H₂O va (NH₄)₂ SO₄hosil bo'ladi. Absorbsion eritmasining pH ko'rsatkichi 5—9 atroflda bo'ladi, shuning uchun apparaturaning korroziyasi kuzatilmaydi.

Usul samaradorligi azot va oltingugurt oksidlanning o'zgaruvchan konsentratsiyalanga bog'liq emas. Umuman jarayon quyida keltirilgan reaksiya tenglamalari orqali ifodalanadi: