M. N. Musayev

N = — *-x 1000 , mg/g yoki

M '

a =xioo,%

M

bu yerda,

m, — toza byuksning massasi, g;

m₂ — neftli byuks massasi, g;

M — tuproq namunasming massasi, g.

Ajratib olingan neft mahsulotlari maxsus sig'imlaiga yig'ilib, neftni qayta ishlashga yuboriladi.

358

www.ziyouz.com kutubxonasi

Hisobot quyidagi shaklda tuziladi

№	Nomlanishi	Miqdori	O‘lchov belgisi
1.	Neft bilan ifloslangan tuproq namunasming massasi, M
2.	Toza byuksning massasi, Ш|
3.	Neftli byuks massasi, m9
4.	Neft mahsulotlarining konsentratsiyasi, S

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Nima sababdan tuproq neft bilan ifloslanadi?
   
2. 
   Neft ta’sirida tuproqda qanday o‘zgarishlar boradi?
   
3. 
   Neft tuproqqa va o‘simliklarga qanday ta’sir ko'rsatadi?
   
4. 
   Nima uchun neftni tuproqdan ajratib olish kerak?
   
5. 
   Neftni tuproqdan ajratib olishning qanday usullari mavjud?
   
6. 
   Ekstraksiya nima?
   
7. 
   Neftni qanday ekstragent bilan ajratib olish maqsadga muvofiq?
   
8. 
   Neftni tuproqdan ekstraksiya usulida qanday ajratib olinadi?
   
9. 
   Neft mahsulotlarining tuproqdagi konsentratsiyasi qanday hisoblanadi?
   

3. 
   AMALIY MASHGULOTLAR
   

3. 
   «SANOAT CHIQINDILARINI TOZALASH
   TEXNOLOGIYASINING ASOSLARI»
   famdan amaliy mashg'ulotlar
   

Ushbu "Sanoat chiqindilanm tozalash texnologiyasimng asoslari" fanidan tayyorlangan uslubiy qo'llanmaga quyidagi ma’lumotlar kiritilgan:

— yer ustki qatlamidagi zararli moddalarning maksimai konsentratsiyasini me’yoriy parametrlarini o'lchash uslubi, C_ma<; ruxsat etilgan tashlanmalar (RET); suvlami tozalash qurilmalarining geometrik o‘lchamlari; atrof-muhitning ifloslanish darajasini ifodalovchi va tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini tanlashga imkon beruvchi, tabiatm muhofaza qilish tadbirlarining iqtisodiy samaradorligi;

• 
  tozalash qurilmalari majmuasinmg tahlili va ko‘rsatilgan hisoblarni o‘tkazish uchun masala variantlari (100 dan ortiq);
  
• 
  asosiy tipikmasalalarni yechish uchun misollar;
  
• 
  hisoblashlarni olib borish uchun zarur boshlang‘ich ma’lumotlar (hisoblash formulalari, koeffitsientlar, solishtirma ko‘rsatkichlar va boshqalar);
  
• 
  yer ustki qatlamida zararli moddalarni maksimal konsentratsiyasining asosiy me’yoriy parametlarini hisoblash uslubi;
  
• 
  Cmax — zararli moddalarni yer ustki qatlamidagi maksimal konsentratsiyasi; suv tozalash inshootlarining geometrik o‘lchamlari.
  

1. 
   Zararli moddalarni atmosferada tarqalish va ruxsat etilgan
   tashlanish normativlarini hisoblash
   

Umumiy holatlar

Atmosfera havosining yer ustki qatlamini sanoat korxonalaridan tashianadigan zararli moddalar bilan xavfli ifloslanish darajasi zararli moddalarning yer ustki konsentratsiyasi bilan aniqlanadi. Cmaks (mg/m³) Cmaks eng noqulay ob-havo sharoitiga to‘g‘ri keladigan va tashlash joyidan ma’lum masofada o‘matiladi.

Zararli moddaning C^ kattaligi ruxsat etilgan konsentratsiyasidan (REK mg/m³) oshmasligi kerak, ya’ni quyidagi shart bajarilishi lozim C_mala< REK.

Birvaqtning o'zida atmosferada bir necha moddalarning biigalikda ta’sir xususiyatiga ega bo'lgan zararli moddalar konsentratsiyasming yig‘indisi birdan oshmasligi kerak: