M. N. Musayev

C,=


m, -m₂
V


, mg/.

bunda: m, — suvi bug‘lantirilgan stakan massasi, mg;

m₂ — toza stakan massasi, mg;

V — tajriba uchun olingan suvning hajmi, litr

Navbatdagi ishimiz, suvdagi muallaq moddalami ajratib olish. Buning uchun stakan, voronka va qog‘oz filtrdan foydalanamuz.Oqova suvni qog‘oz filtrdan o‘tkazamiz. Keyin filtr qog‘oz qurigach, suvdagi muallaq moddalar miqdori C_ra ni aniqlaymiz:

bunda: m, — suv o'tkazib quritilgan filtr qog‘oz massasi, mg;

m₄ — toza filtr qog‘oz massasi, mg;

V — tajriba uchun olingan suv hajmi, litr.

Navbatdagi vazifamiz, suvdagi kolloid zarrachalar cho'kishini fizik-kimyoviy usulda tezlatish (koagulant yoki flokulant yordamida) bilan cho'kish kinetikasini topish.

0‘lchov silindrga ma’lum miqdor oqova suv quyiladi va dispers zarrachalar ozroq vaqt /20-30 sek/o‘tishi bilan cho‘kmaga tushishi natijasida suvning tiniqlangan hajmi o‘zgarmay qolguncha har gal 20-30 sekund o'tgach yozib borilaveradi. Shundan keyin silindrdagi suvga ma’lum miqdor koagulant yoki flokulant qo‘shiladi va silindrdagi suvning tiniqlashgan hajmi qaytadan yozib borilaveradi. Olingan ma'lumotlar quyidagi jadvalga ko'chirib yoziladi:

Koagulant qo'shilmagan		Koagulant go'shilgan		Flokulant qo'shilgan
T, sek.	V, ml	г, sek.	V, ml	T, sek.	V, ml

Koagulant qo‘shilmaganda hamda koagulant va flokulant qo‘shilganda olingan ma’lumotlardan foydalanib V=f( г) egri chizig'i chiziladi.

Navbatdagi vazifamiz tindirilgan suvni adsorbsion usulda erigan qo‘shimchalardan tozalash. Ma’lumki, filtrlash va cho‘ktirish usullari orqali eritma holidagi birikmalar (tuzlar va ba’zi bir organik moddalar) dan tozalab bo‘lmaydi. Ular tiniq suv tarkibida qolaveradi. Shuning uchun adsorbsion usulni qo‘llab suvni tozalash kerak bo‘ladi. Adsorbsion usuldan foydalanish uchun suvning sirt tarangli xususiyatini aniqlash kerak.

Sirt tarangligini topishga imkon beradigan uslublardan biri stalagmometrik uslub hisoblanadi.

Stalagmometrik o‘rta qismi kengaytirilgan shisha naydan iborat bo‘lib, ikkala uch tomonlarida o‘lchov belgi chiziqlari bor. Nayning quyi uch tomoni ingichka, ya’ni kapillyar qilib cho‘zilgan.

topish uchun stalagmometrning pastki uchi suyuqlikka botirilib unga chiziq-belgidan balandroqqacha suyuqlik so‘rib chiqariladi; stalagmometr qat’iy ravishda vertikal o‘rnatilib har ikki belgi-chiziq oralig‘i hajmidagi suyuqlik tomchi-tomchi qilib tushiriladi; bunda qancha tomchi tushgani sanab boriladi.

° dastawal distillangan suv uchun topiladi, so‘ngra rahbar ko‘rsatgan oqova suv uchun topiladi.

Tekshirilayotgan eritmaning sirt tarangligi quyidagi formula yordamida hisoblab chiqariladi:

ⁿo

< = <0 —
n