M. N. Musayev

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Neft shlamlarini ekstraksion usulda ajratish nimaga asoslangan?
   
2. 
   Ekstragent sifatida nimalar qo‘llaniladi?
   
3. 
   Norvegiyaning VR Exploration firmasi tomonidan neft shlamlaiini ajratish qanday amalga oshiriladi?
   
4. 
   MOBIL OIL kompaniyasi tomonidan neft shlamlarini ajratish qanday amalga oshiriladi?
   

Neft shlamlarini xomashyo sifatida ishlatish

Neft shlamlarini xomashyo sifatida ishlatish samarali usufiardan hisoblanadi, chunki bunda belgilangan ekologik va iqtisodiy samaraga erishiladi. Mahsulotni ishlab chiqarishda mahsus qurilma va qo‘shimcha quwat talab qilmmaydi.

Salbiy aspekt — bu neft shiamini foydalanish joyigacha transportirovka qilish zarurligi va buning natijasida qiyrnchiliklaming tug‘ilishidir.

Neft shlamlarini qoMashmng eng ko‘p sohalaridan bin — yo‘l qurilishidir, bu yerda ular asfalt-beton aralashmasining sifatini ko‘taruvchi bog‘lovchllar sifatida qo‘llaniladi.

Neft shlamidan tuproq-beton aralashmasini olish uchun komponentlaming quyidagi o‘zaro massa nisbatida (foizda) qo‘llash tavsiya etiladi:

• 
  tuproq—100
  
• 
  ohak-4—5
  
• 
  neft shlami 2—4
  
• 
  suv 8—16
  

Bundan yo‘l qoplamasinmg mustahkamligini oshishi, suv yutilishining kamayishi va narxini tushishga erishiladi.

Mo‘rtlik haroratmi tushirish, mineral material bilan qovushish tirkashini oshirish va shuningdek, yong‘in xavfsizligim oshirish maqsadida

281

yo‘l qurilishi uchun qovushish tarkibi qu‘yidagi komponentlaming o‘zaro massa nisbati berilmoqda, foizda: bitum— 20—66, neft shlami — 20— 69, sintetik kauchuk ishlab chiqarish chiqindisi — 1—10, mineral moy ishlab chiqarish chiqindisi (mineral moyini fenol tozalashning asfalt- ekstrakt aralashmasi) — 1—40.

Asfalt-beton aralashmasidan tayyorlangan qopiamning suvga matonatlilignu oshirish uchun qovushtiruvchining tarkibidagi komponentlaming quyidagi massa nisbatida tavsiya etilmoqda, foizda:

• 
  bitum —3—5
  
• 
  neft shlami —1—4
  
• 
  mineral material va qolganlar.
  

Yo‘l qoplami moslash uchun massa miqdori bilan kompozitsiya ma’lum, foizda:

• 
  shlak changi — 20—40
  
• 
  oddiy shlak shag'alii — 15—20
  
•