M. N. Musayev

rasm. ANDRITZ firmasining lentali filtr pressi.


Kiritish

23.5-rasm. WESTFALLA SEPARATOR firmasining shlamg;i ishlov herish uchun dekantator moslamasi.

bir tomondan shakllanayotgan chiqindilarning hajmini kamaytinshga qaratilgan tadbirlar o‘tkazishga, ikkinchi tomondan bu chiqindilarni qayta ishlash, olinayotgan mahsulotlarni esa utilizatsiyalash va ulami chiqarib tashlashga qaratilgan. Chiqindilami oddiy chiqarib tashlashga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi, chunki hech


Kintish


йач • :


&

-c
о


Suvsiz- lantirilgan shlamni chiqarish

Suyuq fazani chiqarish

6. 
   rasm. TEKNOFANGHI firmasining lentali filtrining ishlash sxemasi.
   

Qovushtiruvchj Temir xlori


Qovushtiruv- chi reakton


Kame rail Cdtr


Suvni ton uh

Suvni tozalash

Suvni tortish

Filtrat

Shlamni transportirovka qilish

Aralash- tirgich

Kalsiy gidroksidini tayyorlash uzeli
bo‘lmaganda chiqindilami keyingi qayta ishlash bilan vaqtinchalik omborlashga ruxsat beriladi. Nalko firmasi tomonidan patentlangan texnologiya rezurvuarlarning tub chiqindilarini alohida komponentlarga — suvga, atrof-muhitga xavfli ta’sir yetkazmaydigan qattiq moddalar va chiqarilgan uglevodorodlarga ajratish ko‘zda

6. 
   rasm. NETZSCH firmasining filtrpressida ajratishga asoslangan sblamlarni
   kimyoviy ishlov berish qurilmasi.
   

tutiladi. Chet ellarda neft shlamini ajratish uchun filtr gidroksion, sentnfuga va separatorlar keng qo‘llaniladi. Bunda shlamlami qayta ishlash bo'yicha yetakchi firmalar sifatida ALFA LAVAL — Shvetsiya, KHD HUMBOLDT - Germaniya, WESTFALLA SEPARATOR — Germaniya, FLOTTWEG — Germaniya, ANDRITZ - Avstnya, TEKNOFANGH1 - Italiya hisoblanadi (23.4—23.6-rasmlar).

Bird firmasi tomonidan neft chiqmdilanni issiqlantirgich orqali separatsiyalash va tiklash uchun model tizimi taqdim etilgan. Keym uch fazali sentrafugada neft va suv qattiq fazadan ajraladi. Qattiq faza 40—60 foiz suvdan iborat (massasi bo‘yicha). Suvda qattiq faza miqdori lOOdan 400 mg/l gacha tashkil qiladi. Tozalangan suyuq komponentlar takroran foydalanish uchun ishlatiladi. Germaniyaning Netzsch firmasi shlamlarini filtrpressda eng samarali ajratish uchun koagulant va flokulantlarda foydalanishni tavsiya etadi (23.7-rasm).

Total firmasi ishlatilgan burg‘ilash shlamini qurilmada suyuq fazadan qattiq fazani ajratish uchun ishlov berishni tavsiya etadi, usul flokulatsiyadan so‘ng sentrafuga yordamida suvsizlantirishga asoslangan.

Qurilma komplektiga sentrafuga va flokularlar tizimidan tashqari, qum va loyqa ajratgich, burg'ilash eritmasini samarali tozalash tizimi kiradi. Buig‘ilash eritmasi flokulatsion tizim orqali o‘tkaziladi, eritma tozalash tizimi orqali o‘tgach, sentrafugada qattiq faza ajraladi. Ajratilgan suv yangi burg'ilash eritmasi tayyorlash uchun takroran ishlatiladi, bu bunday maqsadlarda suvni ishlatish ehtiyojini 70 foizga kamaytirishga imkon beradi. Natijada, odatdagi sxemaga muvofiq, tashlanishi kerak bo'lgan ishlatilgan burg‘ilash entmasining hajmi 60-80% ga kamayadi. Ishlov berilgan qattiq faza transportirovka qilinishiga ajratilgan maxsus maydonchalarda saqlanadi.

Neft shlamni qayta ishlash va unga ishlov benshning murakkabligi shundan iboratki, shlamning o‘zi separatsiyalinishi qiyin bo‘lgan emulsiya bo‘lib. g‘oyat turli tarkibga ega mahsulotlardir, uning tarkibi va xususiyatlan paydo bo‘lish joyi va usullariga qarab o‘zgaradi.

Bundan tashqari, shlam juda errozion (yemiruvchi) mahsulot va dastlabki filtratsiyalash va yuqori navli metallardan yasalgan

277 uskunalarning qo‘llanishi talab qilinadi; qurilmada yong‘inga xavfsizlik choralari qo‘llanishi lozim.

Rezervuarlarnmg tub yotqiziqlari tarkibida zich va o‘chmas asfaltenlar qo‘p bo‘lgan taqdirda ulami chiqarib olish jarayoni murakkablashadi. Mexanik vositalar yordamida tozalashni oddiy texnologiyasida uglevodorodlaming hammasi to‘liq ajratilmaydi, tarkibida suv va qattiq zarrachalar bo‘lgan ko‘p miqdorda emulgirlangan neft qoladi. Tadqiqotlar sentrifugalar yordamida separatsiyalash ba’zi shlam turlari uchun samarasizligini ko‘rsatadi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Neft shlamlarini mexanik usulda ajratish nimaga asoslangan?
   
2. 
   Neft shlammi ajratish uchun qanday qurilmalar qo‘llaniladi?
   
3. 
   Neft shlamlarini qayta ishlash bo‘yicha qaysi firmalar yetakchi hisoblanadi?
   
4. 
   Bird firmasi tomonidan neft shlamlarini ajratish qanday amalga oshiriladi?
   
5. 
   Total firmasi tomonidan neft shlamlarini ajratish qanday amalga oshiriladi?
   
6. 
   Nefshlamini qayta ishlash va unga ishlov berishning murakkabligi nimadan iborat?