|
Jadval Xomashyo aralashmasidagi galvanik shlam miqdorining suv tortinmasidagi og‘ir metallar miqdoriga ta’siri (keramlk namunaning kuydinsh harorati 970° C)
rnqdan, %
|
Кслшк narnnbagi «йй mqdon, g/kg
|
Suv tartimakxfciu пеЫ1nnqdon, mg/1
|
Q
|
N
|
Cu
|
Cd
|
Zn О
|
N
|
Oi
|
Gd
|
Zn
|
1
|
0.62
|
0.45
|
0.01
|
0.01
|
0.01 00
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
2
|
1.22
|
0.89
|
0.02
|
0.02
|
0.02 0.1
|
0.0
|
0.0
|
0.02
|
0.1
|
3
|
179
|
1.33
|
0.04
|
0.04
|
0.04
|
0.1
|
0.0
|
0.0
|
0.02
|
0.1
|
5
|
103
|
125
|
0.04
|
0.06
|
0.06
|
0.2
|
0.0
|
0.0
|
0.03
|
0.2
|
10
|
5.91
|
4.51
|
0.08
|
0.13
|
0.12
|
0.8
|
0.0
|
0.0
|
0.03
|
0.2
|
25
|
14.78
|
11.22
|
0.21
|
0.32
|
0.31
|
2.8
|
0.0
|
0.0
|
0.04
|
0.2
|
50
|
29.55
|
2Z44
|
0.42
|
0.64
|
0.62
|
3.0
|
0.0
|
0.0
|
0.04
|
0.2
|
Ushbu jadvaldan ko‘rinib tunbdiki, to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liqlik bo‘lmasa ham, xomashyo aralashmasida galvanik shlam miqdorimng ortishi bilan suv tortinmasida og‘ir metallar miqdori ortadi. Sanitar- gigiyenik me’yorlaiga ko‘ra galvanik shlamning chegaraviy miqdori 3% ni tashkil qiladi, xrom galvanik shlamning maksimal miqdonni belgilovchi element hisoblanadi.
6
600 700 800 900 1000 1100
Нагота I "С
22.4-rasm. Kuydirish haroratining galvanik shlamni ishonchli zararsiriantirishga ta'siri.
Jadval__Suv_tortiiunasi_tarkibida_og‘ir_metallar_miqdori'>Jadval
Suv tortiiunasi tarkibida og‘ir metallar miqdori
Metallar
|
Elementlar miqdori
|
Cherepitsada, g/kg
|
Suv tortinmasida, mg/l
|
Xrom
|
0,70-1,70
|
0,01-0,0,05
|
Nikel
|
0,10-0,20
|
Yo‘q
|
Mis
|
0,60-1,60
|
Yo'q
|
Kadmiy
|
0,00-0,10
|
Yo‘q
|
Rux
|
0,50-1,30
|
Yo'q
|
Keyingi jadvalda shu zavodda cherepitsa ishlab chiqarishda og‘ir metallami zararsizlantirish bo'yicha ma’lumotlar misol tariqasida keltirilgan.
Palemonas keramika zavodida ham g‘isht olishda kamaytiruvchi qo‘shimcha sifatida quyma ishlab chiqarishdagi ishlatilgan qoli plash aralashmasi qo‘llanilgan. Aralashma tarkibi quyidagicha: bentonit — 3—4%, suyuq shisha — 2—3%, ferroxrom shlak — 1,5—2%, uyuvchi natr — 0,2-0,5%, ko'mir - 0,1—0,4%, qolgani kvars qumi.
Ishlatilgan qoliplash aralashmasi qumni to‘liq almashtiradi, uni ishlatganda aralashma zaharli komponentlari ishonchli zararsizlantiriladi. Qoliplash aralashmasining optimal miqdori 15-17% ni tashkil qiladi, lekin tuproqli xomashyo aralashmasiga boshqa kamaytiruvchi ham kiigan bo'lsa (gidroliz lignmi, qipiq, ko'mir boyitish chiqindilari), unda quyma ishlab chiqarish qoliplash aralashmasi miqdori kamaytinlishi kerak. Sanoat sinovlari natijalan quyma ishlab
chiqarishning qoliplash aralashmasi qoldiqlari qo'shilgan tuproqli g‘ishtdan xrom yuvilib chiqib ketmasligmi ko'rsatdi.
Keramzit ishlab chiqarishda galvanik shlamdan foydalanish imkorriyati tekshirib ko‘rildi. Bunda keramzit granulalari bodrab chiqayotganda tiklanuvchi muhitda kuydirish hisobiga va keyinchalik keramzit-beton hosil bo'lishi hisobiga uning zararsizlantirish ishonchliligi ancha ortadi. Dastlabki aralashmaga galvanik shlamdan tashqari 1,5% mazut ham qo'shiladi.
Keymgi sanoat sinovlari ko'rsatishicha, xomashyo aralashmasiga 3% miqdorda galvanik shlam qo'shilganda keramzit puxtaligining sezilarli ortishi va zichligining kamayishi, shu bilan biiga shlamda zarur miqdorda temir gidrooksidi gelining mavjudligi sababli bodrash harorati pasayadi. Temir gidrooksidi geli ancha past haroratlarda tuproqli minerallar bilan qotishma suyuqligi hosil qllgani uchun xomashyoning jadal bodrashi pasaytirilgan haroratlarda sodir bo'ladi.
Keramzitdagi og‘ir metallar kimyoviy birikmalarga (oksidlar va silikatlar) ishonchli bog‘langan va atrof-muhitga xavf tug‘dirmaydi. 3% gacha shlam qo‘shilishi keramzit graviy (tosh) sifatiga va uni qayta ishlashning asosiy texnologik jarayonlariga ta’sir qilmaydi.
Keramik materiallar olishda ishlatilgan lignin, MSS, YuAM (yuza aktiv moddalar) va ayrim boshqa sanoat chiqindilanni qo‘llash imkoniyati tekshirib ko'iildi. Sanoat sinovlarinmg ko‘rsatishicha, keramzitning eng kichik to‘kma zichligiga xomashyo massasiga 5—10% ligrrin qo‘shilganda erishish mumkin. Lignin qo‘shish g‘isht ishlab chiqarishda ham sinab ko'rildi. Xomashyo aralashmasidagi lignin miqdonning 15% gacha oshirilishi massa plastikligi 14,1 dan 19,9 gacha oshiradi, uning aralashmadagi miqdonning yanada oshishi esa plastiklikni kamaytiradi.
Palemonas keramika zavodida ishlab chiqilgan va tatbiq qilingan MSS va regeneratsiya qilinmaydigan neft mahsulotlarim keramzit ishlab chiqarishda foydalanish texnologiyasi konsentrlashtirilgan hamda siyraklashtirilgan chiqindilami ishonchli zararsizlantirish va yo‘qotishni ta’minlaydi. Regeneratsiya qilinmaydigan moylaming bir qismi «plastik texnologiya «bo‘yicha keramzit olishda, suvli moylar va ishlatilgan MSS xomashyoni «ho‘l texnologiya» bo‘yicha tayyorlashda foydalaniladi.
262
www.ziyouz.com kutubxonasi
Keramzitni «ho‘l» usulda ishlab chiqanshda xomashyo aralashmasiga 40—50% suv qo‘shiladi. Bu usul foydalanilgan MSS va regeneratsiya qilinmaydigan moylarni dastlabki ishlovsiz, masalan, konsentratsiyalamay ishlatish imkonini beradiki, bu yirik va ayniqsa metallni qayta ishlash kichik korxonalarida zararsizlantirish ishlarini ancha yengihashtiradi.
Turli korxonalardan olingan oz miqdorda va tarkibi bir jinsli bo‘lmagan MSS chiqmdilarim qayta ishlash maqsadida zavodda ulami navlaiga ajratish (oiganik moddalar miqdori 10% gacha, 10 dan 80% gacha, 80% dan ko‘p; oxirgisi «plastik usulda» keramzit olishda foydalaniladi), to‘plash, o‘rtalashtirish va undan keyin foydalanish ko‘zda tutilgan.
Bodrashga nafaqat organik moddalar miqdori, balki MSS ning dastlabki tarkibi va uni ishlatish sharoitlari ta’sir qilishini amaliyot ko‘rsatdi. Xomashyoga qo‘shimcha mazut qo‘shilsa MSS ni me’yorlash soddalashadi.
Jadval
Palemonas keramika zavodida zararsizlantirilgan sanoat
chiqindilari miqdori, ming t.
Do'stlaringiz bilan baham: |
