M. N. Musayev

165



17.7-rasm. Neft ushlagich:

1-korpus; 2-gidroelevator; 3-neft qatlami; 4-neft yig'gich quvuri; 5-neft ushlash to‘sig‘i; 6-kurakli transportyor; 7-o‘racha.

qiladi. Neftm suv yuzasiga qalqib chiqish darajasi 96—98% ni tashkil etadi. Gorizontal neft ushlagichlar kamida ikkita seksiyadan iborat bo‘lib, har bir seksiyaning eni 2—3 m, cho'ktiriladigan suv qatlamining chuqurligi 1,2—1,5 m, tindirish vaqti 2 soatni tashkil etadi.

Yog‘ zavodlari, junni birlamchi qayta tayyorlash fabrikalari, go‘sht kombinatlari va oshxonalar suvlari tarkibida ham yog‘ qoldiqlari ko'plab uchraydi. Ushbu suvlami ham zararsizlantinsh uchun yuqorida ko‘rib chiqilgan neft ushlagich apparatlariga aynan o‘xshash yog‘ ushlagichlar qo‘llaniladi.

Nazorat uchun savoUar:

1. 
   Suv yuzasida suzib yuruvchi aralashmalar qanday apparatlar yordamida oqova suvlardan ajratiladi?
   
2. 
   Neft ushlagichda oqova suvdan neft mahsuloti qaysi xususiyatlarga qarab ajratiladi?
   
3. 
   Suv yuzasida suzib yuruvchi aralashmalar bilan ifloslangan oqova suvlar qaysi korxonalarda hosil bo‘ladi?
   
4. 
   Neft ushlagich apparati qanday tuzilgan?
   

Filtrlash usuli

Oqova suvda mayda dispers qattiq zarralar uchrasa va ularni cho‘ktirish orqali ushlab qolishning imkoni bo‘lmasa, filtrlardan foydalanib oqova suv tarkibidagi aralashmalami ajratib olish mumkin.

Bunda filtr sifatida g‘ovaksimon materiallardan foydalaniladi.

166

Filtrlar suvni o'tkazib dispers fazarn ushlab qolishi kerak. Jarayon atmosfera bosimida yoki vakuum ostida boradi. Filtrlash uchun turli konstruksiyadagi apparatlar qo'llaniladi.

Ffltr materiah sifatida metall plastmalar, aluminiy, nikel, asbestli, parta tolali, junli, sintetik tolali materiallar qo'llaniladi. Filtrlar kimyoviy muhitga chidamli va suv ta’sirida shishib ketmasligi hamda parchalanmasligi kerak.

Filtrlash jarayoni filtr materiali ustida cho'kmani yig'ilishi bilan olib boriladi. Filtrlash jarayonida yig‘iladigan cho'kmalar siqiluvchi va siqilmaydigan xillariga bo'linadi. Siqiladigan cho'kmalarni zichlashtirish oqibatida undagi g'ovakliklami kamayishi va buning natijasida jarayon qarshiligini oshishi bilan xarakterlanadi. Siqilmaydigan cho'kmalaming g'ovakliklari va qarshiligi filtrlash jarayonida o‘zgarmaydi. Bunday cho'kmalaiga kelib chiqishi mineral moddalar bo'lgan zarralar, qum, bo'r, soda kabilar kirib, ulardagi zanalaming razmeri 100 mkm dan katta bo'ladi. Filtming ish unumi filtrlash tezligi, ya’n undan birlik vaqt ichida birlik yuza orqali o'tgan suvning miqdori bilan o'lchanadi.

Filtrlash tezligi quyidagi tenglama orqali aniqlanadi: