M. N. Musayev

Tarkibida 6% CO gazli, hajmi 150 m¹ 11 chiqindi gazni tozalash uchun kerak bo'ladigan suyuq azotning minimal sarfi(m³ da)

Jadval

Harorat, К	Bosim, 10^sPa
	11,76	19,6	25,5	343	49,0
90	26	24	23	27	25
83	15	13	14	17	18
. 78	16	13	12	13	16

Sanoatda suyuq azot bilan ishlovchi, ish unumi gazni sarfi bo'yicha 20 va 32 ming m³/soat li qurilmalar qo'llaniladi.

137

www.ziyouz.com kutubxonasi

CO gazlarini katalitik zararsizlantirish. Katalitik usulda CO gazi katalizator ishtirokida CO₂ gazigacha oksidlanadi. Lekin tozalanadigan gaz tarkibida odatda CO gazidan tashqan, SO₂, NO_X, 02, hamda C_x H_y birikmalarining bug‘lari ham uchraydi. Bu gazlardan ba’zilari katalizator uchun zahar bo‘lishi mumkin CO gazini oksidlash uchun Mn, Cu-Cr va Pt—gruppa metallari asosidagi katalizator qo'llaniladi. Chiqindi gazlarning tarkibiga qarab sanoatda ularni zararsizlantirish uchun turli texnologik sxemalar qo‘llaniladi.



12.2-rasm. Nitril akril kislota ishlah chiqarishda ajralib chiquvchi CO va boshqa gazlarni katalitik zaraisizlantinsh texnologik sxemasi:

1-Havo puflagich; 2-yondirgich-qizdirgich; 3-reaktor; 4-kotyol-utilizator; 5-so‘ruvchi nasos; 6-mo‘ri.

Nitril akril kislota ishlab chiqarishda quyidagi tarkibda chiqindi gazlar hosil bo'ladi: uglerod oksidi — 2,3%, propilen — 0,5%, propan — 0,04%, kislorod — 3,0% gacha, qolgani inert gazlar. Ushbu tozalanadigan gazlarni zam^lanUr'ish uchun ular awal 2—yondirgichga beriladi va 220-250°C gacha qizdiriladi (katalizator xiliga qarab). Bu yerga yoqilg'i gaz va 1 — ventilator yordamida havo ham beriladi. Havoning sarfi nafaqat yoqilg'i gazni yondirishga, balki CO va uglevodorod gazlarni katalitik oksidlashga ham mo‘ljallab beriladi. Chiqindi va yongan tutun gazlari aralashmasi adiabatik sharoitda ishlovchi katalitik reaktorga yuboriladi. Bu reaktorga aluminiy oksidga 0,2% platma shimdirilgan ShPK-2 markali katalizator yuklangan bo‘ladi. Katalizator sirtida boruvchi reaksiyalar ekzotermik bo‘lgani uchun reaksion mahsulotlar kuchli qiziydi. Shuning uchun

138

www.ziyouz.com kutubxonasi katalitik reaktordan chiqayotgan 700ⁿC haroratdagi konvertorlangan gazlar 4 — kotyol-utilizatorga beriladi. Bu yerda 380°C haroratdagi 4 MPa bosimli suv bug‘lari hosil bo‘ladi. Ushbu suv bug‘lari kerakli maqsadda ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladi. Kotyol-utilizatordan keyin gazlar atmosfera havosiga chiqarib yuboriladi.

60 ming m³/soat chiqindi gazlarni zararsizlantirish uchun 500 kVt elektr energiyasi sarf bo‘ladi, lekin shu bilan bir qatorda 26,5 t/soat bug' ham ishlab chiqiladi. Qurilmada gazlaming tozalash darajasi 98-99% ni tashkil etadi.

Sanoat tashlamalariui CO gazlari va organik birikmalaridan tozalash uchun boshqa sxemalar ham ishlab chiqilgan (12.3-rasm).

12.3-rasm. Laklash jarayonida ajralib chiquvchi CO tarkibli gazlarni katalitik zararsizlantirish qurflmasi: