M. N. Musayev

21.6-rasm. Germaniyada axlat yig'ish sistemasi misoli.

Qimmatbaho komponentlarni mexanik usulda ajratib sanoat masshtabida QMCh ni kompleks qayta ishlash «Sorayn Chekkini» nomli Italyan firmasida eng to'la hal qilingan. Bu firma zavodianda qo‘llaniladigan texnologiyalarda qora metaUarni, makulaturani, oiganik qismni (undan molhiga ozuqa va oiganik o‘g‘it — kompost ishlab chiqarilgan), plastmassa va shishani ajratib olish ko‘zda tutilgan (21.7-rasm).

Magnit separatsiyasi yordamida ajratib olingan temirga termik ishlov benb kerakmas qo‘shimchalar chiqarib tashlanadi va 150 kg li briketlarga presslanadi. Sutkasiga 501 ga yaqin briketlar presslanadi.

Makulatura «ho‘l usulda» qog'oz massasi (bo‘tqa)ga aylantiiiladi, keyin undan kulrang va bo'yalgan karton, o'rash qog'ozi va boshqalar tayyorlashda foydalaniladi. Tozalangandan keym u gazeta va jurnal qog‘ozi hamda presslangan qog‘oz (masalan, tuxum va mevalarni saqlash uchun idish) ishlab chiqarishda yog‘och massasining bir qismini almashtirishi mumkin. Zavodlar 200 t/sut ga yaqin qog‘oz tolalari ishlab chiqaradilar.

Chorva uchun ozuqa (45 t/sut ga yaqin) olish uchun chiqindilaming organik qismi yirik fraksiyalari 8% namlikkacha quritiladi va bir xil massa olingandan va tozalangandan keyin granulalanadi. Mollarning zaharlanish hollari kuzatilgani sababli hozir ozuqa ishlab chiqarilmaydi.

Ko‘p sonli plastmassa turlaridan faqat polimer plyonka ajratib olinadi, qolgan plastmassa buyumlar (yuqori zichlikdagi polietilen materiallar, xlorvinil va boshqa materiallar) yoqib yuboriladi.

Qayta ishlov berishga kelayotgan QMCh dastlabki miqdonning 45%ga yaqini yoqib yuboriladi. Issiqlik texnologik jarayonda qo‘llanlladigan bug‘ ishlab chiqarish uchun foydalaniladi: qog‘oz massasini tozalashda, chorva ozuqasi uchun organik moddalarni sterillashda, ozuqa va o‘g‘itlami quritishda hamda axlat tashuvchi texnikani bo‘shatishda (chang miqdorini kamaytiruvchi va boshlanayotgan achishni to‘xtatuvchi oksixlorid bilan birgalikda). Zavodlar aylanma suv tizimida ishlaydilar.

«Sorayn Chekkini» firmasi ma’lumotlariga ko‘ra dastlabki xomashyodan tovar mahsulot ajratib olish darajasi quyidagicha: temir 95% (3% QMCh hisobidan), qog‘oz -75 (~15), ozuqa va o‘g‘it uchun oiganik moddalar — 85 (ozuqa uchun oiganik moddalar —14, o‘g‘it uchun oiganik aralashma — 20), plastmassa — 50% (2%).

Zavodlar ikki smenada ishlaydi. Barcha jihozlar noxush hldlar tarqalmasligi oldini olish uchun yopiq holda o‘matilgan. It qattiq maishiy chiqindini qayta ishlash uchun elektr energiya sarfi — 80 kVt/C ga yaqin, suv sarfi — lm³.

Zavodning xizmat qiluvchi xodimlari - 150 kishi. Zavodning yordamchi sexlari bilan egallagan maydoni—3,5 ga.