M. M. Muhammadsidiqov xalqaro mintaqashunoslik

“ochiq regionalizm ”
va 
“kelishilgan bir tomonlama choralar
”ga asoslanadi.
Birinchi prinsipning mohiyati shu bilan belgilanadiki, Osiyo-Tinch 
okeani mintaqasi doirasida hamkorlikni rivojlantirish hamda tovarlar, 
pul va inson oqimlari harakatiga cheklashlami bekor qilish Butun- 
jahon savdo tashkiloti prinsiplariga rioya qilish va mazkur tashkilot
201

---

a’zolari hisoblanmaydigan davlatlarga nisbatan proteksionizmdan 
voz kechishga asoslanadi. Mazkur davlatlar bunday hamkorlikning 
barcha afzalliklaridan o‘zarolik asosida foydalanish imkoniyatiga ega 
bo‘ladi.
Ikkinchi prinsip ishtirokchilarga savdo va moliyaviy liberallashti- 
rishning o‘zi uchun maqbul bo‘lgan sur’atlarini tanlash imkonini 
beradi. Natijada hukumatlararo tashkilotning intematsionallashuv 
yo‘lida harakatlanish tezligi shu nuqtayi nazardan nisbatan qoloq 
ishtirokchi mamlakatlaming imkoniyatlari va ehtiyojlari bilan belgi- 
lanadi va qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun yuqori darajada insti- 
tutsionallashuv talab etilmaydi. Ayni shu sababli OTOIH Kotibiyati 
katta emas va unga konsensus asosida qabul qilinadigan qarorlami 
bajarishni tashkilot a’zolaridan talab qilish vakolati berilmagan.
OTOIHda qarorlar qabul qilish tartibi qirq yildan ortiq tarixga ega 
bo‘lgan eng samarali hukumatlararo tashkilotlardan biri - ASEAN 
tajribasini hisobga olgan holda tasdiqlangan. Osiyocha yondashuv 
yoki “ASEAN yo‘li”, bir tomondan, Osiyo hukumatlararo tashkilot- 
larining “yashovchanligi”ni ta’minladi, boshqa tomondan esa, ular 
samaradorlik darajasining pastligiga sabab bo‘ldi. Shu tufayli ham 
tashkilot faoliyatining m e’yorlari OTOIH ishtirokchilarining barcha- 
sini qanoatlantiradi deb aytish mushkul va vaqti-vaqti bilan ular maz­
kur m e’yorlami qayta ko‘rishni talab qiladi.