M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar

5- §. Vintli prujinalar hisobi 

 

Vintli prujinalar konstruksiya elementlari sifatida amortizator, 

mexanik energiya akkumulyatorlari va boshqa hollarda keng 

qo‘llaniladi. Silindr ko‘rinishidagi vintli  prujinalarning  geometrik  

xarakteristikalari 7.10-rasmda keltirilgan. 

Vintli prujina sterjenining o‘qi vint chizig‘idan iborat bo‘ladi. 

 

 

 

7.10-rasm. Slindrik prujinalarning geometrik xarakteristikalari. 

 

Prujinaning xarakteristikalari sifatida  prujinaning  tashqi  diametri 

– 

D

, prujina yasalgan  po‘lat sterjenning diametri – 

d

, qadamlari 

orasidagi masofa (prujina qadami) – 

s

, qadamlarning qiyalik burchagi – 

α

 olinadi. 

Vintli prujinalar prujinaga ta’sir etayotgan tashqi kuchlarga qarab 

cho‘zilishga, siqilishga va buralishga ishlovchi turlarga ajratiladi. 

Prujinaga ta’sir qiladigan kuch uning oxirgi qadamlariga qanday 

qo‘yilishiga qarab bu prujinalar tuzilish jihatidan bir-biridan farq qiladi. 

Prujinani fazoviy brus ham deb qarash mumkin, chunki uning 

ko‘ndalang kesimlarida bir vaqtning o‘zida ichki kuchlarning oltita 

tashkil etuvchilari paydo bo‘ladi. 

Odatda vintli prujinalar doirasimon ko‘ndalang kesimga ega 

bo‘lgan simlardan tayyorlanadi va bu holda uning ko‘ndalang 

kesimlarida ichki kuchlarning to‘rtta tashkil etuvchilari hosil bo‘lib, ular 

quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi:  

α

α

α

α

sin

,

cos

Q

,

sin

2

,

cos

2

P

N

P

D

Р

M

D

Р

М

eg

b

=

=

=

=

 

Odatda 

α

 

burchak qiymati 

5°

 dan oshmaganligi uchun 

sin

α

≈

0

, 

cos

α

 

≈

1

 deb olinadi.  

---

 

170

Shu sababli kichik qadamli prujinalarni hisoblashda faqat burovchi 

moment 

M

b

 va kesuvchi kuch 

Q