M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

20\3/sJ
n o s iid a g i
чом
O ’z b e k is to n   M K

---

2-bob.  FUQAROLIK  PROTSESSUAL  H U Q U Q IN IN G
PR IN SIPLA RI
2 .1 .  Fuqarolik  protsessual  huquqining  prinsiplari 
tushunchasi  va  tizimi
M uayyan  h u q u q   sohasining  p rinsiplari  m az k u r  h u q u q   sohasi- 
ning  m avjud  b o ‘lishi  va  rivojlanishida  eng  asosiy o ‘rin n i  egallaydi. 
«Prinsip» so ‘zi  lo tin ch a  «princirium» so ‘zidan olingan b o ‘lib,  o ‘zbek 
tilid a  «asos»,  «qoida»,  «negiz»  m a ’nolarin i  a n g la ta d i1.
Fuqarolik  protsessual  huquqi  prinsiplari  —  bu  qonun  norm alarida 
m ustahkam langan,  protsessual  institutlam ing  barcha  tizimlari  uchun 
hal  qiluvchi  ahamiyatga  ega  b o ‘lgan,  fuqarolik  ishlarining o ‘z  vaqtida, 
to ‘g ‘ri  va  tez  ko ‘rib  chiqilishida  odil  sudlovni  am alga  oshirishni 
ta’minlaydigan asosiy rahbariy qoidalardir.  U lar barcha fuqarolik protsessi 
institutlarini  o ‘z  ichiga  olib,  qonuniy,  asosli  ham da  adolatli  hal  qiluv 
qarori chiqarilishini va ulam ing ijro etilishini ta’minlashga xizmat qiladi.
Fuqarolik  protsessual  huquqi  prinsiplarini  quyidagicha  tasniflash 
m u m k in :  F u q arolik  protsessual  h u q u q in in g   tash k iliy -fu n k sio n al 
prinsiplari:  odil  sudlov  faqat  sud  to m o n id a n   am alga  oshirilishi, 
sudyalam i saylash va tayinlash, fuqarolik ishlarining yakka tartibda va 
hay’at  to m o n id an   ko‘rilishi,  sudyalarning  mustaqilligi  va  ulam ing 
faqat  qonunga b o ‘ysunishi,  q o n u n  va sud  oldidagi  tenglik,  sud  ishlari 
yuritiladigan  til,  sudda  ish  k o ‘rishning oshkoraligi  prinsipi.  Fuqarolik 
protsessual huquqining funksional prinsiplari:  ishlarni amaldagi qonun 
hujjatlari asosida hal qilish;  taraflarning tortishuvi va teng huquqliligi; 
sudda ishni  ko‘rishning bevositaligi va og‘zakiligi  prinsipi.