|
2 5 5
26-bob. B IR IN C H I INSTANSIYA SU DININ G
HAL QILUV QARORLARI VA AJRIM LARI
USTIDAN APELLATSIYA SHIKOYATI BERISH
(PR O TEST KELTIRISH)
2 6 .1 . Birinchi instansiya sudining hal qiluv qarorlari
va ajrimlari ustidan apellatsiya shikoyati berish
(protest keltirish)ning
mazmuni
va ahamiyati
R espublikam izda olib bo rilay o tg an su d -h u q u q islo h otlarining
m a n tiq iy d a v o m i s ifa tid a 2 0 0 0 -y il 1 4 -a v g u s td a 0 ‘z b e k is to n
R espublikasi P re zid e n tin in g « 0 ‘zb ek isto n R espublikasining sud
tiz im in i ta k o m illa s h tir is h t o ‘g ‘risid a » g i F a r m o n i 'n in g e ’lon
q ilin is h i, 2 0 0 0 -y il 1 4 -d e k a b rd a 0 ‘z b e k is to n R e s p u b lik a sin in g
«S udlar t o ‘g ‘risida»gi Q o n u n i3n in g q abul qilinishi va sh u asosda
2000-yil 1 4 -d ek a b rd a 0 ‘zb e k isto n R e sp u b lik a sin in g F u q a ro lik
protsessual kodeksiga apellatsiya, kassatsiya in stitutlariga oid yangi
bob n in g vujudga kelishi bilan bog‘liq o ‘zgartirish va q o ‘sh im c h a la r3
ning kiritilishi u m u m iy yurisdiksiya sudlari tark ib id a fuqarolik va
jin o y a t ishlari b o ‘yicha su d larn in g bctisoslashuvi, sud q aro rlarin i
ap ellatsiy a ta rtib id a q ay ta tek sh irish in stitu tin in g jo riy etilish i,
fu q aro larn in g h u q u q va q o n u n iy m an faatlari h a m d a erkinliklarini
him o y a qilinishi kafolatlarini y a n a d a ku ch ay tirish m aqsadlari va
vazifalarini kafolatlaydi.
A pellatsiya tartib id a ish k o ‘rishning asosiy m az m u n i birinchi
instansiya sudining qarorlarini q o n u n d a belgilangan asoslar va m u d -
datlarga m uvofiq, vakolatli org an lar to m o n id a n apellatsiya tartibida
qayta k o ‘rilishiga aytiladi. U sh b u faoliyatning ah am iy ati sh u n d ak i,
b irin c h i instansiya sudlari to m o n id a n ch iq arilg an sud q aro rlarin i
1 0 ‘zbekiston Respublikasining q o n u n hujjatlari to ‘plam i, Т ., 2000, № 3,
30-m odda.
2 0 ‘zbekiston R espublikasining qo n u n hujjatlari to ‘plam i, Т ., 2000, № 11,
155-m odda.
3 0 ‘zbekiston Respublikasining q o n u n hujjatlari to ‘plam i, Т ., 2000, № 3,
30-m odda.
2 5 6
q a y ta te k s h iris h v o s ita s i h is o b la n ib , b u b o s q ic h o r q a li su d
q aro rlarin in g q o n u n iy , asosli va ad o latli ekanligi tek shiriladi, shu
ta riq a fu q aro larn in g buzilgan h u q u q va q o n u n iy m anfaatlarin in g
him oya qilinishiga erishiladi.
Apellatsiya instansiyasida ish yuritish — fuqarolik protsessining
m u staq il b o sq ic h i h iso b la n ib , bev o sita b irin c h i in stan siy a sudi
to m o n id a n chiqarilgan sud qarorlarini qayta tekshirish vositalaridan
biri sanaladi. A pellatsiya instansiyada ish yuritish u c h u n ikkita asos,
ya’ni apellatsiya protesti va apellatsiya shikoyati berilgan va q o n u n d a
belgilangan ta rtib d a su d la r to m o n id a n ish yuritish u c h u n qabul
qilingan boMishi lozim .
P rotsessualist o h m S h .S h . S h o ra h m e to v apellatsiya institu ti
h a q id a fikr bildirib, sh u n d a y degan edi: «A pellatsiya tartib id a ish
k o ‘rish kassatsiya sudidagi ish yuritishga b irm u n ch a o ‘xshash b o ‘lsa-
d a , b iro q bu in stitu tla r o ‘ziga xos xususiyatlarga k o ‘ra b ir-b irid an
farq lan a d i» 1.
S h u n in g u c h u n apellatsiya in stitu tin in g protsessual xususiyat-
larin i alo h id a tu sh u n tirish n i sh art d e b bilam iz. R us h u q u q sh u n o s
o lim la rid a n Y.A. B orisova, G .A . Jilin va b o sh q a la r apellatsiya
in stitu tin in g o ‘ziga xos xususiyatlari va u n ing b oshqa in stitu tlard an
farqli jih a tla rin i k o ‘rsatib b e rish g an 2.
B izning fik rim izch a, apellatsiya tartib id a ish k o ‘rishning o ‘ziga
xos protsessual xususiyatlari sifatida q uyidagilarni k o ‘rsatib o ‘tish
lozim boMadi:
• apellatsiya instansiyasi sudi q o n u n iy kuchga k irm agan sud
q aro rlarin i q ay ta k o ‘rish vositasi ekanligi;
• ishlarni m axsus vakolat berilgan yuqori instansiya to m o n id a n
h a y ’at tarkibidagi sudyalar to m o n id a n k o ‘rilishi;
• apellatsiya shikoyati (p ro te sti)n i berish d a va ishni apellatsiya
instansiyasida k o ‘rishda m axsus m uddatlarga rioya qilinishi;
• apellatsiya instansiyasi sudi birin ch i instansiya sudining hal
qiluv q a ro rlarin i t o ‘liq tekshirib chiqishi shartligi;
• apellatsiya instansiyasi sudi to m o n id a n ishning yakuni sifatida
q o n u n d a belgilangan m azm u n d ag i ajrim chiqarishga y o ‘l q o ‘yilishi
va h.k.
1 Sh.S h . Shorahmetov. A pellatsiya sudi yoxud huquqiy him oya qiluvchi sud
bosqichi. «H ayot va qonun» ju rn ali, 2003, № 5, 25-bet.
2 E.A. Борисова. А п ел л яц и я в граж дан ском и арб и траж н ом процессе. М .,
1997, стр. 67; Г.А. Ж илин. К ом м ен тар и й в Г П К РФ . М ., 2003, стр. 605.
2 5 7
Y uqoridagi protsessual xususiyatlar bizga apellatsiya instansiyasi
faoliyatini boshqa sud instansiyalari faoliyati bilan o ‘zaro o ‘xshash
h a m d a farqli jih a tla rin i bilishim izga k o ‘m aklashadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
