M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

Fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  chiqarilgan  hal  qiluv 
qarorlari,  ajrimlar  va  qarorlar  ustidan  nazorat  tartibida 
protest  keltirish  huquqiga  ega  boMgan  shaxslar
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
349-m oddasiga k o ‘ra,  0 ‘zbekiston  R espublikasi b a rc h a  sudlarining 
q o n u n iy   kuchga  kirgan  hal  qiluv  q a ro rlari,  ajrim lari  va  qarorlari 
quyidagilar  keltirgan  p ro te stla r  b o ‘yicha  n a z o ra t  tartib id a   qayta 
k o ‘rilishi  m um kin:
• Q o ra q a lp o g is to n   R espublikasi  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  Oliy 
sudi  raisi,  fuqarolik  ishlari  b o ‘y ich a   viloyatlar va  T o sh k e n t  s h a h a r 
su d lari,  0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  H arbiy  sudi  raislari  —  tegishli 
fuqarolik ishlari  b o ‘yicha tu m a n la ra ro ,  tu m a n   (sh ah ar) sudlarining, 
ok ru g  va  h u d u d iy   h arbiy su d la m in g   hal  qiluv qaro rlari va ajrim lari 
ustidan  h a m d a  tegishlicha Q o raq alp o g ‘iston  R espublikasi  fuqarolik 
ishlari  b o ‘yicha  O liy  su d in in g ,  fuqarolik  ishlari  b o ‘y ich a viloyatlar 
va  T o sh k e n t  s h a h a r su d larin in g ,  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  H arbiy 
su d in in g   sudlov  h a y ’atlari  apellatsiya,  kassatsiya  ajrim lari  ustidan 
keltirgan  p ro te stla r b o ‘y ich a,  Q o ra q a lp o g ‘iston  Respublikasi  fu q a­
rolik  ishlari b o ‘yicha  O liy sudi,  fuqarolik  ishlari b o ‘yicha viloyatlar 
va T o sh k e n t  s h a h a r su d lari,  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  H arbiy sudi 
to m o n id an  birinchi  instansiya b o ‘yicha ko‘rib chiqilgan ishlar yuzas- 
idan  apellatsiya,  kassatsiya  ajrim lari  b u n d a n   m ustasno;
•   Q o r a q a lp o g ‘is to n   R e s p u b lik a s i  p r o k u r o r i,  v ilo y a tla r  va 
T o sh k e n t  s h a h a r  p ro k u ro rla ri,  0 ‘zbekiston  R espublikasi  H arbiy 
pro k u ro ri  tegishli  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  tu m a n la ra ro ,  tu m a n  
(sh a h a r)  su d larin in g ,  okrug va  h u d u d iy  harbiy su d la m in g  hal  qiluv 
qaro rlari  va  ajrim lari  u stid a n   h a m d a   tegishlicha  Q o ra q a lp o g ‘iston 
R espublikasi  fu q aro lik   ishlari  b o ‘yicha  O liy  su d in in g ,  fuqarolik 
is h la ri  b o ‘y ic h a   v ilo y a tla r   v a  T o s h k e n t  s h a h a r   s u d la r in in g , 
0 ‘z b e k is to n   R e sp u b lik a s i  H a rb iy   s u d in in g   su d lo v   h a y ’a tla ri
2 7 7

---

a p e lla ts iy a ,  k a s sa ts iy a   a jr im la r i  u s tid a n   k e ltir g a n   p r o te s tla r  
b o ‘yicha,  Q o ra q a lp o g is to n   R espublikasi  fuqarolik  ishlari b o ‘yicha 
O liy su d i,  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  v iloyatlar va  T o sh k e n t  s h a h a r 
su d lari,  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  H arbiy sudi  to m o n id a n   birin ch i 
instansiya b o ‘y icha  ko ‘rib  chiqilgan  ishlar yuzasidan  apellatsiya  va 
kassatsiya  ajrim lari  b u n d a n   m ustasno;
• 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  raisining  o ‘rinbosarlari  — 
0 ‘zb e k isto n   R esp ublikasi  O liy  su d i  p le n u m in in g   q a ro rla rid a n  
tash q ari,  0 ‘zbekiston  R espublikasi  su d larin in g   hal  qiluv  q a ro rlari, 
ajrim lari  va  qaro rlari  u stidan  keltirgan  p ro te stla r  b o ‘yicha;
•  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  Bosh  p ro k u ro ri  va  u n in g   o ‘rin - 
b o sa rla ri  —  0 ‘z b e k isto n   R e sp u b lik a si  O liy   su d i  p le n u m in in g  
q a ro rlarid a n   tash q a ri,  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  su d la rin in g   hal 
qiluv  q a ro rlari,  ajrim lari  va  qaro rlari  u stidan  keltirgan  p ro te stla r 
b o ‘yicha;
•  0 ‘z b e k isto n   R esp ublikasi  O liy  su d i  raisi  —  0 ‘z b e k isto n  
R espublikasi  b a rc h a   su d larin in g   hal  qiluv  q a ro rlari,  ajrim lari  va 
qarorlari  u stidan  keltirgan  p ro te stla r  b o ‘yicha.
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
3 5 0 - m o d d a s ig a   a s o s a n ,  n a z o r a t   t a r t i b i d a   p r o te s t   k e ltir is h  
t o ‘g ‘risidagi  ariza  tegishli  yuqori  su d n in g   raisi  nom iga  yoziladi  va 
yuqori  sudga beriladi.
N a z o rat  tartib id a   pro test  keltirish  to ‘g ‘risidagi  ariza  m azm u n  
jih a tid a n  ushbu  kodeksning 323-m oddasiga m uvofiq b o ‘lishi  lozim . 
A rizaga  sud  c h iq a rg a n   h a l  q ilu v   q a ro rin in g   n u sx a si,  a g a r  ish 
apellatsiya,  kassatsiya  yoki  n a z o ra t  tartib id a   h am   ко Tib  chiqilgan 
b o ‘lsa,  apellatsiya,  kassatsiya  va  n a z o ra t  instansiyasi  su d larining 
ajrim lari  (q arorlari)  nusxalari  h a m   ilova  qilinadi.
Fuqarolik protsessual kodeksining 350-m oddasiga k o ‘ra,  protest 
keltirish  haqidagi  arizaga  q o ‘yilgan  ta la b la r  (F P K n in g   3 2 3 -m o d - 
dasi)ga  rioya  q ilin m ag an   yoki  davlat  boji  to ‘lan m ag an   taq d ird a, 
n a z o ra t  ta rtib id a   p ro te st  keltirish   t o ‘g ‘risidagi  a riz a   h a ra k a tsiz  
qo ld irilad i,  arizachiga  esa,  k am chiliklarni  b a rta ra f etish  tartib i  va 
m u d d ati  tu sh u n tirilad i.
S u d n in g   hal  q ilu v   q a ro ri  q o n u n iy   k u c h g a   k irg a n   k u n d a n  
e 'tib o ra n ,  uch  yil  o ‘tg an d a n   key in  berilgan  a riz a la r  koT ilm aydi.
Protest  keltirish t o ‘g ‘risidagi ariza b ir oylik  m u d d a td a ,  ish talab 
qilib  o lin adigan  va  tek sh irilad ig an   h o llard a  ikki  oygacha  boMgan
2 7 8

---

m u d d a td a   k o ‘rib  ch iq ilish i  kerak.  P ro test  k eltirish   u c h u n   asos 
b o im a s a , ariza bergan shaxsga arizani qan o atlan tirm asd an  qoldirish 
sabablari  k o ‘rsatilib,  y o zm a javob  berilishi  lozim .
Q o ra q a lp o g is to n   R espublikasi  fuqarolik  ishlari  b o ‘yicha  Oliy 
sudi  raisi,  fuqarolik  ishlari b o ‘yicha viloyat, T o sh k en t sh a h a r sudlari 
h a m d a  0 ‘zbekiston  Respublikasi  H arbiy sudi  raisi  protest keltirishni 
ra d   q ilganligi  u s tid a n   a riz a c h i  0 ‘z b e k isto n   R e sp u b lik a si  O liy 
sudining  raisi yoki  u n ing o T inbosarlariga shikoyat berishi  m um kin. 
Q o r a q a lp o g ‘isto n   R e sp u b lik a s i  p r o k u r o r i,  v ilo y a t,  T o s h k e n t 
s h a h a r prokurori h a m d a  0 ‘zbekiston  Respublikasi  H arbiy prokurori 
p ro te st  keltirishni  rad  qilganligi  u stid a n   0 ‘zbekiston  R espublikasi 
Bosh  p ro k u ro ri va  u n ing oT in b o sarlarig a  shikoyat berish  m um kin.
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   p rotsessual  kodeksining
35 1 -m o d d asig a  b in o a n ,  ishni  talab  qilib  olish  ushbu  kodeksning
3 4 9 -m o d d a sid a   san ab   o ‘tilg an   m an sa b d o r  shaxslar,  shu n in g d ek , 
tu m a n   va  sh a h a r  pro k u ro rlari  n a z o ra t  tartib id a   p ro te st  keltirishga 
aso s  b o r - y o ‘qligi  m a sa la sin i  hal  q ilish   u c h u n   o ‘z  v a k o la tla ri 
do irasid a  tegishli  su d la rd a n   fuqarolik  ishlarini  talab   qilib  olishga 
haqlidirlar.  B asharti,  ishni  talab   qilib  olgan  shaxs  m uayyan  hal 
qiluv q a ro ri,  ajrim  yoki  qaro rg a  nisbatan  pro test  keltirish  huquqiga 
ega  b o im a s a ,  u  z a ru r  h o lla rd a,  p ro te st  keltirish  h u q u q ig a   ega 
b o ‘lg an   y u q o ri  m a n s a b d o r   sh ax sg a  n a z o ra t  ta r tib id a   p ro te s t 
k eltirishni  tavsiya  qilib  m u ro jaat  etadi.
0 ‘z b ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
35 2 -m o d d asig a  asosan,  n a z o ra t  tartib id a   pro test  keltirish  huquqi 
berilgan  p ro k u ro r  va  u n in g   o T in b o sarlarid a n   tash q ari  m an sa b d o r 
shaxslar tegishli  hal  qiluv qaro rlari,  ajrim lar va q a ro rlarn in g  ijrosini 
n a z o ra t  tartib id a   ish  yuritish  ta m o m   b o lg u n ig a   q a d a r  t o ‘xtatib 
tu rish la ri  m u m k in ,  u sh b u   k o d e k sn in g   2 1 9 -m o d d a sid a   n a z a rd a  
tu tilg a n   h o lla r  b u n d a n   m ustasno.
P ro test  keltirish  u c h u n   asos  b o lm a g a n   ta q d ird a ,  shu  m an sa b ­
d o r  shaxslar  tegishli  hal  qiluv  q a ro rlari,  ajrim lar  va  q aro rlarn in g  
ijrosini to ‘xtatib turishni b ekor qiladilar.  T o ‘xtatib turish va t o ‘xtatib 
tu rish n i  b e k o r  qilish  h a q id a   m a n fa a td o r  shaxslarga,  tashkilotlarga 
va sudga m a ’lum  qilinadi.
0 ‘zb ek isto n   R espublikasi  F u q a ro lik   protsessual  kodeksining
3 5 3 -m o d d asig a  k o T a ,  p ro te st  keltirish  u c h u n   asos  m avjud  b o ‘lsa, 
u s h b u   k o d e k s n in g   3 4 9 -m o d d a s id a   sa n a b   o l i l g a n   m a n s a b d o r 
shaxslar pro test yozib,  uni  ish bilan birga tegishli sudga yuboradilar.
2 7 9

---

P ro te stn in g   m az m u n i  ushbu  kodek sn in g   3 2 3 -m o d d a sid a   bayon 
etilgan  qo id alarg a  m os  kelishi  lozim .  P ro test  su d d a   ishda  ishtirok 
etu v ch i  shaxslarning  soniga  m u ta n o sib   ravishda  nusxalari  bilan 
ta q d im   qilinadi.