M. M. Abralov payvandlash materiallari

Yuqori haroratda kavsharlash uchun flyuslar

Qora va rangli metallarni 650 °C dan yuqori haroratda kavsharlashda ishlatiluvchi flyuslar tavsifi 7.19-jadvalda keltirilgan.

Alyuminiy, magniy, titanni va ularning qotishmalarini kavsharlashda foydalaniladigan flyuslar tavsifi 7.20 - jadvalda berilgan.


7.19-jadval

Rangli va qora metallarni 650 °C dan yuqori haroratda kavsharlashda ishlatiluvchi flyuslarning tarkibi hamda tavsifi

Tashkil etuvchilari	Miqdori (massa bo‗yicha ulushi), %	Aktivligining harorat oralig‗i, °S	Flyusning vazifasi va tavsifi
ПВ200 flyusi Bura Bor oksidi (В2O2) Kalsiy ftorid (СaF2)	18-20 65-67 14-16	800-1200	Korroziyabardosh va konstruksion po‗latlarni, o‗tga chidamli qotishmalarni kavsharlash

ПВ201 flyusi Bura Bor oksidi Kalsiy ftorid Ligatura (48% Al, 48%Cu, 4% Mg)	11-13 76-78 9,5-10,5 0,9-1,1	800-1200	Korroziyabardosh va konstruksion po‗latlarni, o‗tga chidamli qotishmalarni yuqori darajada hamda o‗rtacha eruvchan kavsharlar bilan kavsharlash
ПВ209 flyusi Kaliy ftorid Bor oksidi Kaliy tetraftorborat (KВF4)	41-43 34-36 22-24	700-900	Korroziyabardosh va kon- struksion po‗latlarni kavsharlash
ПВ284 flyusi Bor kislota Kaliy gidroksidi Vodorodftorid kislota	29-31 25-27 43-45	700-900	Korroziyabardosh va konstruksion po‗latlarni, misni va mis qotishmalarini o‗rtacha eruvchan kavsharlar bilan kavsharlash
Bura Natriy ftorid Natriy xlorid	90 2,6-2,8 7,2-7,4	800-1150	CHo‗yanni alyuminiy bilan legirlangan mis kavsharlar bilan kavsharlash
Kaliy ftoroksid Kaliy ftorborat Bor kislota O‗yuvchi kaliyning 35-65% li eritmasi	20-30 15 40-65 5-25	550-950	O‗ta qattiq qotishmalarni va ko‗p uglerodli asbobsozlik po‗latlarini kavsharlash
Bor kislota Natriy ftorid	49-53 qolgani	850	Uglerodli, xrom-nikelli po‗latlarni, cho‗chn, misni va ularning qotishmalarini kavshar- lash
Kobalt volframati Kaliy ftorid Natriy ftorid Volfram oksidi Kobalt oksidi Bor oksidi	0,1-0,8 5-8 2-4 1-10 0,1-1 qolgani	1000-1200	Qattiq qotishmalardan yasalgan asboblarni kavsharlash
Bor kislota Bor Natriy ftorid Bura Kaliy ftorid	3-5 0,05-0,4 2-5 6-9 80-85	1200	Korroziyabardosh po‗latlarni kavsharlash
Bura Bor kislota	80 20	800-1150	Uglerodli po‗latlarni, cho‗yan, mis, latun, bronza va qattiq qotishmalarni mis-ruxli hamda kumush kavsharlar bilan kavsharlash
Bura Bor kislota	50 50
18В flyusi Kaliy ftorid (suvsizlantiril- gan) Bor kislota	40 60	550-850	Nikelli po‗latlarni, mis qotishma- larini kumush kavsharlar bilan kavsharlash
Kaliy ftorid Borat angidrid Kaliy nitrat Natriy ftorid Litiy karbonat	10-20 15-25 5-15 5-10 2-6	600-900	Latunni kislorod-atsetilen alan- gasida kavsharlash

Kaliy ftorborati	qolgani
Bor kislota Kristall bura Natriy ftorid Kaliy ftorborati Litiy (kaliy, natriy) alyumi- nati	20-30 20-30 20-40 15-30 5	650-850	Korroziyabardosh po‗latlardan, misdan, mis qotishmalaridan ishlangan buyumlarni tarkibida 25-75% kumush bo‗lgan kavsharlar bilan kavsharlash
Bariy xlorid Litiy ftorid Rux xlorid	8-10 8-10 26-28	850-900	Alyuminiyli bronzani kavsharlash

7.20-jadval Alyuminiy, magniy, titanni va ularning qotishmalarini yuqori haroratda kavsharlash uchun flyuslarning tarkibi va tavsifi

Tashkil etuvchilari	Miqdori (massa bo‗yicha ulushi), %	Aktivligining harorat oralig‗i, °S	Flyusning vazifasi va tavsifi
34A flyusi Kaliy xlorid Litiy xlorid Natriy ftorid Rux xlorid	54 - 56 29 - 35 9 - 11 8 - 12	420 - 620	Tarkibida magniy miqdori 1-1,5 % dan ko‗p bo‗lmagan al- yuminiy va uning qotishmalarini kavsharlash. Pechkada, gaz alangasida qizdiriladi (TВ4). Kislorod-aatsetilenli gorelkalar alangasidan foydalanish mumkin emas
Ф3 flyusi Kaliy xlorid Natriy xlorid Natriy ftorid Qalay xlorid	47 38 10 5	420 - 620	AД1, AMц, AMг turidagi al- yuminiy qotishmalarini kavshar- lash. Rux xlorid yo‗qligi uchun flyusning gigroskopikligi kam- roq
Ф380 flyusi Kaliy xlorid Litiy xlorid Natriy ftorid Rux xlorid	47 38 5 10	560 - 620	Alyuminiy qotishmalarini tuzli vannalarda kavsharlash
Ф17 flyusi Kaliy xlorid Litiy xlorid Karnalit	51 41 8	570 - 620
Ф124 Kaliy xlorid Litiy xlorid Natriy xlorid Natriy ftorid	47 23 22 8	550 - 620	AД1, AMц, AMг turidagi qotishmalarni pechkada va tuzli vannalarda kavsharlash
ДАУ 451 flyusi Kaliy xlorid Natriy xlorid Litiy xlorid	42 21 23	540 - 600	Magniy qotishmalarini alyuminiy va rux qo‗shib magniy asosida tayyorlangan kavsharlar bilan kavsharlash

Natriy ftorid Litiy ftorid	4 10
Kaliy ftorid Kaliy xlorid Bariy xlorid Bariy ftorid	35 50 10 5	-	Titanni po‗latga kumush kavsharlar bilan kavsharlash

2. Past haroratda kavsharlash uchun flyuslar

Galogenid flyuslar. Galogenid flyuslardan deyarli hamma qora va rangli metallarni past haroratda kavsharlash uchun foydalanish mumkin. Ammoniy xlorid (NH₄Cl) va rux xlorid (ZnCl₂), shuningdek ana shu va boshqa xloridlar kiradigan turli aralashmalarni kavsharlashda keng ko‗lamda qo‗llaniladi (7.21-jadval).
Organik asosdagi flyuslar. Past haroratda payvandlashda flyuslash xossalariga ega bo‗lgan kanifol, gidrazin, anilin, glitserin va boshqa ayrim organik moddalar ishlatilishi mumkin.
Kanifol – qarag‗ay smolasidan olingan, erish harorati 125 °С bo‗lgan shishasimon qattiq modda. Kanifolning flyuslash samarasi undagi abietin kislota bilan bog‗liq bo‗lib, bu kislota ayrim oksidlarni eritadi. 300 – 400 °С haroratda kanifol parchalanib uglerod va vodorod ajratib chiqaradi, natijada kavsharlanayotgan metall oksidlarining qayta tiklanishi jadalroq kechadi.
Kanifol tarkibida terpentin ham bor bo‗lib, u abientin kislotani zararsizlantiradi, shu sababli payvandlashdan keyin flyus qoldiqlari birikmani korroziyalamaydi.
Gidrazin (diamid) (H₂NNH₂) – qaynash harorati 113,5 °С bo‗lgan rangsiz suyuqlik, u kuchli qayta tiklovchi hisoblanadi.
Kanifol, gidrazin, anilin, glitserin va boshqa organik moddalar faqat mis, kumush, qalay kabi metallarni oksidlardan tozalaydi va toza holda kam, ayniqsa, turkumlab hamda ko‗plab ishlab chiqarishda tobora kam qo‗llanilmoqda. Har xil noorganik birikmalar bilan aktivlangan organik flyuslar ko‗proq qo‗llaniladi. Bunday flyuslardan mis va uning qotish- malarinigina emas, balki konstruksion hamda korroziyabardosh po‗latlar va boshqa qotishmalarni ham kavsharlash uchun foydalaniladi.