M. J. Mutalipova, B. X. Xod. Jayev qiyosiy pedagogika

Davlat	Oliy o‘quv yurtlari asosiy tiplarining reytingi
Misollar
Fransiya	Oliy ta’lim tizimida yetakchi o‘rinda universitet lar turadi. Lekin OTning boshqa turi boigan “katta maktablar” (oliy	Keksa o‘quv muassasasi Sorbonna (1253 y.) 1852 yildan beri Parij universitetlari tarkibiga kiradi; Kollej

	maktablar - Grand Ekoles) universi tetdan ham baland roq nufuzga ega.	de Frans (1530 y.); Ma’muriyat maktabi (1945 y.)
Italiya	Ilk Yevropa universitetlari va klassik universitet ta'limi vatani	Bolonya universi teti (XI asr), “Muqaddas yurak” Katolik universi teti (1064 y.) vah.
Angliya	“Moviy liga” universitetlari: bu 00‘Yularining turdosh oti ham bor: Oksbridj	Oksford, Kembridj universitetlari
Yaponiya	Universitet va institut tushuncha lariga aniqlik kiritilmagan, ular ning umumiy nomi - daygaku. Yaponiyada mavjud 00‘Yulari modellaridan 75%ni universitetlar tashkil etadi	Davlat universitetlari: Tokio, Kioto, Osako universitetlari; Nikon, Vaseda xususiy universitetlari
AQSH	40-50ga yaqin “pechak bilan o'ralgan	Braun, Yel, Kolumbiya, Komuel,

	universitetlar ligasi”	Garvard, Pensilvaniya, Prinston, Stenford universitetlari
Turkiya	Nufuzli universi tetlar Anqara va Istambulda joylash gan	Anqara universi teti, Istambul konservatoriyasi, Anqara islom tadqiqotlari instituti va h.
Rossiya	XIX asr o‘rtalarida “universitetning ruscha tipi” paydo bo‘ldi. Ikki yarim asr mobaynida rus universitetlari fan, madaniyat va texnika sohasida muvaffaqiyatlarga erishdi	M.Lomonosov nomidagi MDU (1755 y.), Sankt-Peterburg imiversiteti, Novosibirsk davlat universiteti va h.
0‘zbekiston	Milliy va davlat maqomidagi univer sitetlar va akade miyalar nufuzli hisoblanadi. 6ta xalqaro chet el oliy I ta'lim muassasala	Vestminster univer siteti, Turin poli texnika universite ti, Lomonosov nomi dagi MDU, Plexanov nomidagi Rossiya iq tisodiyot akademiyasi,

rining filiallari mavjud.

Singapur universi teti, Gubkin nomi dagi neft va gaz universiteti kabi xalqaro chet el OTMlari filial lari.

Chet el tadqiqotchilarining ilmiy izlanishlari asosan universitetlar bo‘yicha o‘tkazilgan, chunki universitetlar rivojlangan davlatlar ta’lim muassasalarining asosiy turi hisoblanadi, turli sohalar bo‘yicha mutaxassislami tayyorlaydi va aynan shu yerda talabalaming aksariyati tahsil oladi. Masalan, Buyuk Btitaniyadagi xilma-xil universitetlami tahlil qilib, ulami 8 guruhga bo‘lish mumkin: 1) Oksford va Kembridjdagi (kollej tuzilishi ustun bo‘lgan) keksa universitetlar; 2) Seynt Endryu, Glazko, Aberden, Edinburg kabi 4ta o‘rta asr Shotland universitetlari; 3) alohida federativ xarakterdagi London va Uels universitetlari; 4) sanoat tumanlarida XIX asr oxirida yuzaga kelgan fuqarolik universitetlari; 5) Ikkinchi jahon urushidan keyin qisman yangi tashkiliy va o‘quv tuzilishiga ko‘ra qayta tashkil qilingan universitetlar; 6) 1960-yil o‘rtalarida universitet maqomini olgan yangi texnologiyalar kollejlari va Shotland Markaziy institutlaridan tashkil topgan lOta texnika universitetlari; 7)1969 yil asos solingan (sirtqi ta’immi tavsiya etadigan va an’anaviy kirish sharoitlarini inkor etadigan) Ochiq universitetlar; 8) 1973 yil tashkil topgan davlat tomonidan moliyalashtirilmagan, o‘qish 2 yil davom etadigan, bir yilda 10 hafta o‘qish choraklariga bo‘imgan, asosan bakalavriat yo‘nalishini taklif etadigan Bukxingem universiteti shular jumlasidandir.
Maxsus tuzilishiga ko‘ra to‘liq imiversitet maqomiga ega bo‘lmagan, lekin universitet darajasidagi kurslami taklif etib, yakunida akademik daraja beradigan 4ta oliy o‘quv yurti mavjud:

• 
  Grenfild texnologiya instituti - ilmiy daraja olgandan keyin ham muhandislik va texnologiya bo‘yicha ixtisoslashtirilgan ta’lim;
  
• 
  London Business School - iqtisod sohasiga yo‘naltirilgan ta’lim;
  
• 
  Royal College of Art va Royal College of Music - san’at va musiqa sohasida ilmiy darajaga ega bo‘lganlar uchun o‘quv kurslarini taklif etadi.
  

Kanada ta’lim tizimidagi umversiietlanii 3ta toifaga ajratish mumkin: -Medical doctoral - doktorlik va tadqiqot dasturlari hamda tibbiyot maktablariga ega bo'lgan universitetlar;

• 
  Comprehensive - ilmiy tadqiqot faoliyati rivojlangan, barcha yo‘nalishlarda (bakalavriat, magistratura, doktorantura) turli dasturlarga ega bo‘lgan universitetlar;
  
• 
  Primarily undergraduate - bakalavr dasturlariga ixtisoslshgan universitetlar.
  

AQShda OO‘Yulari asosiy funksiyalariga ko‘ra quyidagi 6 turga tasniflanadi:

1. 
   Tadqiqot universitetlari: I va II guruh. (3%, 125 OO‘YU), doktorlik darajasini beradi. Bu universitetlanimg I va II guruhlari orasidagi farq federal moliyaviy yordam hajmi bilan bog‘liq, ya’ni II guruh OO‘Yulariga nisbatan kamroq mablag‘ ajratiladi.
   
2. 
   Doktorlik universitetlari: I va II guruh (3%, 111 OO‘YU). TaTimning barcha bosqichlarini o‘z ichiga oladi. I va II guruh orasida farq ilmiy darajalar soniga bog‘liq: I guruh uchun 5ta yo‘nalish bo‘yicha 4Ota doktorlik darajasi, II guruh uchun 3ta yo‘nalish bo'yicha lOta doktorlik darajasi beriladi.
   
3. 
   Magistrlik o‘quv muassasalari (15%, 529 00‘YU), bakalavriat va magistrlik dasturlariga ega. Bu o‘quv muassasasini ko‘p taimoqli hamda keng qamrovli universitet va kollejlar deb atashadi. I guruh - milliy, II guruh - regional hisoblanadi.
   
4. 
   Bakalavr 00‘Yularining 4 yillik kollejlari - I, II guruh. (18%, 637 00‘YU) - juda katta to‘lov asosida o‘qitiladigan, mamlakatning eng nufuzli universitetlari magistraturalariga kadrlar yetkazib beradigan elitar ta'lim muassasalari.
   
5. 
   Ixtisoslashtirilgan OO'Yulari yoki bakalavr diplomi bilan qabul qilinadigan kasbiy maktablar (20%, 722 00‘YU), (tibbiyot, xuquqshimoslik, pedagogik, boshqaruv vah.)
   
6. 
   Ikki yillik kollejlar va institutlar (41%, 471 00‘YU).
   

9.