M. J. Mut alipova

Kosmogonik  miflar 
-   dunyoning  paydo  bo‘lishi,  koinot  jismlari 
haqidagi  miflar.  Koinot  jismlari  o ‘rtasidagi  nisbatni  o ‘zining  insoniy 
turmush  doirasiga  kiritib  izohlash  kosmogonik  asotirlarga  xos  yetakchi 
xususiyat  hisoblanadi.  Uzoq  ajdodlarimiz  koinot  sirlarini  tushunma- 
ganlar,  shu  bois  Oy  va  Quyoshni  ota-ona,  yulduzlami  esa  ularning 
bolalari  sifatida  izohlaganlar.  Ularning  kun  va  tunda  doim  o‘rin
39

---

almashib  turishini  esa  er-xotinning  nizolashib  qolganliklari  tarzida 
tushuntirganlar.
Quyidagi  asotirda  esa  Oy  va  Yulduzning  muhabbati  talqin  qilinishi 
orqali  «Yulduzning  uchishi»  izohlanadi:  Osmonda  turib  olam-jahonni 
yorituvchi  Oy  tun  malikasi  Yulduzni  sevib  qolibdi.  Yulduzning  ishqi 
ham  Oyga  tushibdi.  Ikkalovi  bir yostiqqa  bosh  qo‘yib,  birga yashaymiz 
deb  ahdu  paymon  qilishibdi.  Buni  Quyosh  bilib  qolibdi.  Oy  bilan 
Yulduzning  bir-birini  sevib,  ahil  oila  qurishiga  qarshi  chiqibdi.  Oyga: 
«Bu  yo‘lingdan  qayt»,  -  debdi.  Oy:  «Yo‘q,  qaytmayman.  Ahdim  ahd, 
Yulduzga  uylanaman»,  -  debdi.  Quyosh  Yulduzga:  «Bu  niyatingdan 
qayt», - debdi.  Yulduz:  «Yo‘q, bu yo‘ldan qaytmayman.  Va’dam va’da»,
-  debdi.  Quyosh:  «Hali  shunaqami,  mana  bo‘lmasa»,  -  deb  Oy  bilan 
Yulduzga tashlanibdi.  Yulduz qochib  qolibdi.  Oy  qocholmabdi.  Quyosh 
uning  yuzini  timdalab  olibdi.  Yulduzning  uchishi  shundan  emish. 
Oyning yuzida dog‘  bo'lishi  shundan emish...