M illiy universiteti

Avvalo, maktabda  nutg'-
 
ni,  uning  grammatikasini  chuqur  o' rganishimiz,  fikrimiz  va
 
tafakkurimizning asosi  bo'imish  notiqiik  san'ati  siriarini  o'rgat*
 
ishimiz  va 
o '
rganishimiz  juda  muhim. 
Til  va  tatakkur  bir-bmga 
cham-barchas  bog'liq  bo'lgani  holda,  notiqlik  san'atini  bilmasak 
haqiqiy  ijodiy  tafakkur,  go'zal  va  chiroyli  nutq  so'zlashimiz  amri 
mahol.  So'zlayolgan  nutqimizni  maromiga etkazib  o'z  ona  lilimizda 
ifodalashimiz  uchun  notiqlik  san'ati  qoidalaridan  xabardor  bo'lishi- 
miz  kerak.  Hozirgi  o'quvchi  va talaba  yoshlarimiz  nutqida  uchraydi- 
gan  nuqson.  tikrlashdagi  oqsog'lik.  ilkrini  bayon  etishda  qolipdan 
chiqolmaslik,  talakkuridagi  to'mtoqlik,  ortiqcha  kirish  so'ziarni 
(anaqa,  haligi,  nima  edi?,  nima  desam  ekan?  kabi)  lshlatish  kabi
7

---

qusurlarning  kelib  chiqishi  teran  notiqlik  malakalarining  zaifligi 
bilan bog'liqligi ma'lum.  Maktabdan tortib, akademik litsey va kollej 
hamda  institut  va  universitetlar,  malaka  oshirish  institutlari  o'quv 
rejalariga  notiqlik  san'ati  darsini  kiritish,  bu  darsni  o'quv  yurt- 
larining  o'ziga  xos  xususiyatlariga  qarab  uning  dasturi  va  darsligini 
yaratish juda  dolzarb.  Chunki,  Vazirlar  Mabkamasining  “Akademik 
litseylar va kasb-bunar kollejlarini  tashkil etish  va ularning faoliyati- 
ni  boshqarish  to'g'risida”gi  qarorida  bir  qancha  muhim  masalalar 
bilan  bir  qatorda  Davlat  ta'lim   standartlarini  ishlab  chiqish,  yangi 
darslik va o'quv qo'llanmalarini yaratish vazifasi ham qo'yilgan.
Milliy  dasturda  belgilangan  vazifalami  jadal  amalga  oshirish 
mustaqil  mamlakatimizning  buyuk  kelajak  sari  yuksalishini  ta'min- 
laydigan  omillardan  ckanligi  muhim.  Prezidentimiz  I.A.Karimov 
Oliy Majlisning XIV  sessiyasidagi  (1999 yil  14 aprel) ma'ruzalarida: 
“Yana bir bor ta'kidlab o'tishga to'g'ri keladi:  amalga oshirilayotgan 
barcha  islohotlarning  taqdiri  shu  masalaga,  ya'ni  kadrlar tayyorlash- 
ga  chambarchas  bog'liqligini  biz  aniq  va  ravshan  anglab  olishimiz 
lozim.  O'zini  shu  mam-lakatning  haqiqiy  vatanparvari  deb  biladigan 
har  bir  kishi  bu  Dastumi  amalga  oshirishga  o'z  mehnatini, 
o'z
 
ulushini qo'shadi deb ishonaman”, -  degan edilar.
Chunki  bu  Dastur  O'zbekistonimizning  madaniyat  va  ma'naviy 
yuksalishi borasidagi  dasturulamaldir.  Bugun biz ziyolilar va barcha- 
miz,  xalqimiz  va  Vatanimiz  uchun  bunday  mas'uliyatni  chuqur  va 
izchil anglamog'imiz  shart.
Ma'lumki,  jamiyat  madaniy-ma'rifiy  taraqqiyotining,  millat 
ma'naviy  kamolatining  muhim jihatlari  Notiqlik  san'atiga ham  borib 
taqaladi.  Shu  bois  ham  mamlakatimizda  madaniy-ma'rifiy  islo- 
hotlaming  davlat  siyosati  darajasiga  o'sib  chiqishi,  farzandlarimiz- 
ning  notiqlik  malakalarini  oshirish,  nutqiy  madaniyati  masalalariga 
e'tiborni  qaratish  har  qachongidan  ham  dolzarblik  kasb  etmoqdaki, 
Respublikamizda  “Davlat  tili  haqida”gi,  “Ta'lim  to'g*risida”gi
8

---

qonunlar,  Kadrlar  tayyorlash  bo'yicha  Milliy  dastur  va  boshqa 
ko'pgina  hujjatlarda  ma'naviy-ma'rifiy  tarbiyaga,  til  masalalariga 
alohida e'tibor qaratilgan.
Fikrimizni  o 'z  ona  tilimizda  mustaqil,  ravon,  go'zal  va  lo'nda 
ifodalash  uchun  bizda  nutqiy  madaniyat,  notiqlik  etarli  darajada 
shakllanmogi  kerak.  Ayniqsa,  o'qituvchining  asosiy  ish  quroli  uning 
nutqi  ekanligini  hisobga  olsak  “Notiqlik  san'ati”  o'quv  fani  sifatida 
nafaqat  filolog-muallimlarga,  balki  barcha  fan  o'qituvchilari  tayyor- 
laydigan  bilim  dargohlarda o'qitilishi  maqsadga  muvofiq.  Bu  borada 
Mirzo  Ulug'bek  nomidagi  O'zbekiston  Milliy  universitetining  2006- 
2007  o'quv  yili  uchun  qabul  rejasiga maxsus  mutaxassislik  bo'yicha 
alohida  talabalar  qabul  qilinishi  bizni  quvontiradi.  Albatta,  Vazirlar 
Mahkamasining,  Oliy  va  o'rta  maxsus  ta'lim  vazirligining  bu  sa'yi 
harakatini  keng jamoatchilik qo'llab-quvvatlamoqda.
Umuman,  yosh  avlodda  notiqlik  qobiliyatini  shakllantirish  va 
izchil  kamol  toptirish,  bu  yo'lda  samarali  usullami  izlab  topish  va 
ta'limga  yo'naltirishni  olimlarimiz  va  o'qituvchilarimiz  o'zlarining 
asosiy va samarali  burchlari ekanligini unutmasliklari lozim.