/' =- ■(
= 3,6-Ю32 Н.
www.ziyouz.com kutubxonasi
11.2. Массалари мое равишда М ~ 6 * 10** кг еа да—7,3* 10** кг
б^лган Ер билан Ой марказлари орасидаги масофа /?=» 3 . 8 - м
б^лса, улар орасидаги тортишиш кучи Р ни юпинг. Гравита-
цион доимий
6,67*10~11 м*/кг*с8.
Ж авоб: Г
-
V
- 2 , 0 - 1 0 » Н.
У?1
11.3. „Венера-6“ сайёралараро автоматик станцияси 1969
йил 10 январда Ер марказидан # = »,5• 1ь& км масофада буд-
ган. Бунда станциянинг Ер билан тортишиш кучи Р Ер сир-
тидаги Г 9 тортишиш кучидан неча марта кичик б^лган? Ер-
нинг радиуси /?0 — 6400 км.
Жавоб'. “ — ( г * ) = 5 4 9 марта.
г
' « о /
11.4. Агар космик кеманинг кутарилишида улчов асбобла-
ри эркин тушиш теэланиши £д — 4,9 м/с* га тенг б^л'анлиги-
ни курсатса, кема Ердан цанча Л баландликка к^тарилган бу-
лади? Ернинг сиртидаги эркин тушиш. тезланишини g0^^ 9,8
м/с9. Ернинг радиусини /?-=6400 км деб олинг.
Ж а воб : к -
|
/
- 1 ^ - 2624 км.
11.5. Агар жисм Ер сир
1
идан А »1600 км баландликдан
пастга эркин тушса, у дастлабки ¿,= 2 с вакт ичида канча Ь х
масофани босиб ^тади? Ернинг радиусини £ — 6400 км деб
олинг.
/ Я \а<*
Ж а в об : А,
— - 12,54 и.
11.6. Ой орбитасининг радиуси /?-*3,8«10® м. Унинг Ер
атрофидаги айланиш даври Т ни топинг. Ер шарининг радиу
сини /?0=6,4‘ 10® м. Ер сиртидаги эркин тушиш тезланишини
•£0—9,8 м/с’ деб олинг.
Ж авоб: Т — 2 « — \ / — » 2,33 • 1С* с — 27 сутка.
И.7. Агар Ойнинг радиуси г Ернинг радиуси ц дан 3,8
марта, массаси т эса Ернинг массаси М дан 81 марта кичик
булса, жисмнинг Ойда Р оЛ тортилиш кучи Ердаги тортилиш
кучи
дан неча марта кичик б^лади?
Рео
М
I
г \*
Ж авоб: ~
-* — ( - - - | -» 5 ,6 марта.
^ой
т \ к }
11.8. Ернинг орбитал радиуси
м, Нуёшнинг
массаси эса М — 2 • 10*° кг. Ернинг Куёш атрофидаги ^аракат
www.ziyouz.com kutubxonasi
тезлиги V ни топинг. Гравитацион доимий
7
*» 6,67 ♦
10
~ 11
ы3/кг ■
с*.
/
М
у — » 29,8 • 10а м/с =» 30 км/с.
11.9. Ой Ер атрофида
1 км/с тезлнк билап ^аракат ки-
лади. Ернинг массаси М ни топинг. Ойнинг орбитал радиуси
/? = 3,8 *
1 0 8
м; гравитацион доимий
7
— 6,67 * Ю-и мя/кг • с'.
Ж ал об: М - К
- 5,(397 • 10*< кг *
6
• 10=* кг.
7
11.10. Зу^ро (Венера! сайёрасинннг зичлиги р*»4900 кг/м8,
радиуси /('-*=6200 км. Унинг сиртнлаги эркин тушиш тезлани*
ши £в ни топинг. Гравитацион доимий
7
= 6,67 * Ю ^м^кг-с*.
М
4
Ж а в о б : 8 В —
7
— - =* —-
— 8,47 м/с* = 8,5 м/с2.
/?*
3
12- § . МЕХАНИК ИШ
М а с а л а л а р е ч и ш н а м у н а л а р и
/- масала. Массаси /и = 3 •
103
кг б.Улган вагонетка кияли-
ги горизонт билан а = 30° бурчак ташки/) килувчи рельс б^й-
лаб тепаликка кутарилмокда. Агар вагонетка а «= 0,2 м/с1
* тез-
ланиш билан ^аракатланаёгган булса, тортнш кучининг-$ = 50 м
йулда бажарган иши А ни топинг. Ишкаланищ коэффици-
еити /С=
0 ,1
га ва £ «
1 0
м,са га тенг.
Берилган:
3* 10* кг; а = 30°; а = 0,2 м/с2;
5
« 50 м;
К ==
0
Л ; ^
10
м/с8.
Топиш керак: А « ?
Еяилиши. Масаланинг схематик к^ринишини чизиб оламиз
(2.4-раем) Вагонеткага'таъсир килувчи тортиш кучи Г т ни
аниклнш учун огирлик кучи Р ни пастга судровчи /гс = Я81па
ва нормал босим А'л «-Р со ва кучларидан иборат ташкил этув-
www.ziyouz.com kutubxonasi
чиларга ажратамиз ^амда динамиканинг иккинчи цонуннга
биноан куйидаги *аракат тенгламасини ёзамиз:
ma = F , — Я sin a —
(1)
бунда ишкаланиш кучи F Hm = k P ~ king ва P* =mg эканлиги-
ни назарга олган .\олда (1) ни цуйидаги куринишда ёзамиз:
= m ( a + g s i n a + kg cosa).
(2)
У $олда тортиш кучи F 7 нииг бажарган иши Л цуйидагига
тенг булади:
А — т (а + g sin а + kg cos а)
5
= 3 • 10* кг (0,2 м,сг +
+ Ю м/с“ sin 30° + 0,1 * 10 м/с2 cos 30") * 50 м =
»=*3 * 103 кг (0,2 м/с'-+ 5 м/с*
4
-
0 , 8 6 6
м/с*) • 50 м =>
«=3 • 103 ■
6,066 • 50
с* 910 ■
103 Ж = 910 кЖ .
с-
Ж а в об : А — 910 кЖ.
2-масала. Агар вагон буфери пружннаси АЛ'0 =* 3 • 10* Н
куч таъсирида Д/0=1 см га сикилса, пружинами Д/= 5 см га
сикиш учуй зарур булган иш Л ни топипг.
Берилган: & F0=*3 • 104 H; M Q — I см «= 1 • 10~2 м,
Д/ = 5 см = 5 * 10-2 м.
Топит керак: Л — ?
Ечилиши. Пружинани си^увчи F куч Гук конунига биноан
сикилиш катталигнга пропорционал булиб, у 0 дан F = k M
гача узгаргаида унинг
уртача цийматининг бажар
ган иши узгарувчан кучнинг бажарган ишига тенгдир:
A = F sr, . M - ^ .
(1)
Бунда k — пружинанинг бикрлик коэффициента булиб, у rçy-
йидагича аникланади:
(2)
Д/0
Бу ифодани (1) га
1
$йилса, куйидаги ишчи формула келиб чи-
кади:
Л - —
• — = 3 ' 10* н. ■25' 10~4.м- = 375Q Н - м - 3 7 5 0 Ж .
Д/0
2
1 • Ю“ 2 М
2
}К авоб: А = 3750 Ж.
3-масала. Икки ишчи полдаги огирлиги Р = 900Н булган
утини текис силжитмокда. Ишчилардян бири кутини оркаси-
дан полга нисбатан пастга йфналган а, = 30° бурчак остида
F, «»300 Н куч билан итармокда, иккинчиси эса /^ = 400 Н
куч билан полга нисбатан в2 — 45° бурчак остида аркон билан
www.ziyouz.com kutubxonasi
ш
т т т п т п
р
2.5. раем
тортмокла. Ишчилар кутини s « 2 0 м ма^офага кучиришда ба*
жарилган умумий иш А ни, *аракатдаги кутига таъсир килув»
чи ишкаланиш кучи
ни, кутини полга сикувчн нормал
босим кучи F N
н и
в а
кутининг полга ишкаланиш коэффици-
енти k ни топинг.
Берилган: Р —■ 900 Н; а ,*= 30°; F x =* 300 Н; а2 = 45°;
F.¿ — 400 Н; s == 20 м.
Топиш керак: А *** ? F
= ? F N = ? k «- ?
Ечилиши. Чизмада (2.5-раем) кутига таъсир килувчи Р
орирлик кучини, F
ишкаланиш кучини аа F it F 2 кучлар-
ни тасвирлаймиз. Кутини *аракаглантирувчи F куч унга таъ
сир килувчи F| ва F 2 кучларнинг к^чиш йу’налишига б^лган
проекцияларининг йигиндисига тенгдир, яъни:
F ** F\ eos
о
+ F 2 eos ot2-
(1)
Бинобарин, бу куч бажарган иш:
А = F s — (F t eos в, + F 3 eos а,) • s —
■
=
■
(300* H * eos 30° + 400-H • eos 45°) ■
20 м — 1086 Ж .
Жисм текис *аракатланганда уни ^аракагга келгирувчи F куч
микдор жи^атдан Р ИШК ишкаланиш кучига тенг булади, яъни:
Do'stlaringiz bilan baham: |