M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

 
Gelmintozlar
 
 
Gelmintozlar,  ya’ni  gijja  kasalliklari  organizmda  parazitlik 
qilib  yashaydigan  chuvalchanglar  (gijjalar)  tufayli  paydo 
bo‘ladigan,  hozirgi  vaqtda  nafaqat  bolalarda,  balki  kattalarda 
ham  keng  tarqalgan  kasalliklar  jumlasiga  kiradi.  Gelmintoz-
larning  bunchalik  tarqalishida  yashash  sharoitining  sanitariya 

---

 
171 
jihatidan  qoniqarsiz  ahvolda  bo‘lishi,  sanitariya-gigiyena 
qoidalariga rioya qilmaslik va tabiiy omillar sababchi.
 
Gijjalar bola organizmining barcha a’zolari va to‘qimalarida: 
me’da-ichak yo‘li, o‘pka, qon, markaziy asab tizimi, muskullar, 
suyaklarda  parazitlik  qilib  yashay  oladi.  Lekin  odamda 
uchraydigan  gelmintlarning  aksariyati ichakda parazitlik  qilib, 
ichak  suyuqligi,  shiralari  hamda  to‘qimalar  bilan  oziqlanib, 
vitaminlar  va  mikroelementlarning  yetishmovchiligiga  sabab 
bo‘ladi.
 
Gelmintlarning bolalar organizmida parazitlik qilib yashashi 
natijasida  bolalar  o‘sishdan  ortda  qoladi,  ulardagi  moddalar 
almashinuvida hosil bo‘ladigan mahsulotlar hamda ular halok 
bo‘lganida  yuzaga  keladigan  parchalanish  mahsulotlarining 
toksik-allergik  ta’sir  ko‘rsatishi,  shuningdek,  gijjalarning 
mexanik ta’siriga javoban bolaning ichki a’zolari, ayniqsa, hazm 
organlari, markaziy asab tizimida zaharlanish yuzaga keladi.
 
Gelmintozlar  boladagi  immun  tizim  ishini  susaytiradi, 
organizmning  reaktivligini  pasaytirib,  kasalliklarga  moyillik 
ortadi,  kasalliklarning  kechishi  og‘irlashadi  va  turli  asoratlar 
berish xavfi paydo bo‘ladi.
 
Bolalarning  ko‘pincha  askaridalar,  ostritsalar,  qilbosh 
gijjalar,  pakana  gijjalar,  ba’zi  hollarda  ho‘kiz  va  cho‘chqa 
solityori, serbar gijja, exinokokklar bilan zararlanishi kuzatiladi. 
Quyida  ana  shu  gelmintozlarning  asosiylari  haqida  qisqacha 
ma’lumotlar keltiriladi.