M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Davosi  va  hamshiraning  vazifalari.  Chaqaloqlarning  kalla 
ichi jarohatlarida davolash va parvarish qilish qanchalik barvaqt 

---

 
90 
va kompleks tarzda olib borilsa, asoratlarning kelib chiqish eh-
timoli  shunchaga  kamayadi.  Shularni  hisobga  olgan  holda 
bunday  chaqaloqlarni  davolashda  parvarishning  ahamiyati 
beqiyos ekanligini unutmaslik kerak. Chunki parvarishdagi har 
qanday  salbiy  holatlar  bola  ahvolining  og‘irlashuviga  sabab 
bo‘ladi va davolash jarayoniga putur yetkazadi.
 
Parvarishning asosiy talablariga quyidagilar kiradi:
 
1.  Chaqaloq  boshi  balandroq  va  yonboshlatib  yotqizib 
qo‘yiladi.
 
2.  Chaqaloqning  bosh  tomoniga  bir  qarich  masofaga  muz 
xalta qo‘yiladi.
 
3.  Chaqaloqni  har  qanday  urintirishdan  saqlanadi,  ya’ni 
barcha muolajalar yotgan joyida bajariladi.
 
4.  Chaqaloqdagi  so‘rish  va  yutish  reflekslarining  qanchalik 
ifodalanganligiga  qarab  sog‘ilgan  sut  bilan  so‘rg‘ichdan,  yo 
qoshiqchadan, yoki zond orqali ovqatlantiriladi.
 
5. Chaqaloqning tana harorati va fiziologik bo‘shalishlariga 
e’tibor bilan qarab turiladi.
 
6. Teri va tabiiy burmalarining ahvoli d
оimiy nazorat qilib, 
zaruratga qarab ehtiyotlik bilan tozalab turiladi.
 
Davolash choralari esa qon quyilishini to‘xtatishga (vikasol, 
askorbin kislota, aminokapron kislota  eritmasi), miya shishini 
qaytarishga  (magniy  sulfatning  25%  li  eritmasi,  glyukozaning 
konsentrlangan  eritmalari,  plazma,  albumin  va  siydik 
haydovchi  vositalar  —  furosemid,  mochevina  va  boshqalar), 
talvasaga qarshi kurashishga (GOMK, droperidol, seduksen va 
boshqalar), asidozga qarshi choralar ko‘rishga(natriy gidrokar-
bonatning  4%  li  eritmasi),  organizm  reaktivligini  oshirishga 
qaratilgan bo‘lishi kerak.
 
Kalla ichi jarohati bilan tug‘ilgan chaqaloq qanchalik to‘g‘ri 
parvarish va davo qilinsa, patologik holatdan chiqarish shuncha 
osonlashadi va asoratlarning oldi olingan bo‘ladi.
 
Chaqaloqlarda tug‘uruq jarohatlarining oldini olish, eng av-
valo, homilador ayollarni vaqtida hisobga olish, tug‘uruqgacha 
o‘tkaziladigan  patronajlarga  katta  e’tibor  qaratish,  patologik 
tug‘uruq  xavfi  mayjud  bo‘lganda  homilador  ayollarni 
tug‘uruqqa  tayyorlash  bo‘limlariga  erta  jalb  etish,  chaqaloqlar 
asfiksiyasining  profilaktikasini  o‘tkazish,  chaqaloqni  chala 

---

 
91 
tug‘ilishdan  saqlash  va  tug‘uruq  jarayonini  to‘g‘ri  va  nuqson-
larsiz boshqarish kabi choralarni nazarda tutadi.