M. E. Jumayev, Z. G'. Tadjiyeva

Tezlik va vaqt bo'yichyi masofani aniqlash
Masala. «Tiko» avtomobili I soatda 70 km yo‘1 yurdi. U shun- day tezlik bilan 2 soatda necha kilometryo‘1 yuradi? 3 soatda-chi?
Yechish. 2 soatda o'tilgan yo'l 1 soatda o'tilgan yo'ldan 2 marta uzun bo'lgani uchun avtomobil 2 soatda 70 ■ 2 = 140 (km) yo'l bosadi.
3 soatda bosgan yo'li: 70 3=210 (km) bo'ladi. «Avtomobil 1 soatda 70 km yo'l yurdi» deyish o'miga «Avtomobilning tezligi soatiga 70 km» yoki avtomobil 70 km/soat tezlik bilan harakatlan- yapti deyish ham mumkin.
Uzunlikning o'lchov birliklari mm, sm, dm, m, km; vaqtning o'lchov birliklari sekund, minut, scat bo'lgani kabi tezlikning ham o'lchov birliklari bor Ular m/min, mis, km/s, km/min, km/soat bo'lishi mumkin. Tezlikning o'lchov birliklarini yozganda avval uzunlik birligi yozilib, so'ng qiya chiziq «/» (yoki «-») qo'yiladi va qiya chiziq tagiga vaqt yoziladi. Masala yechimini shunday yozish mumkin:
Yechish.

1. 
   70 km/soat 2 soat = 140 km. Javob: 140 km.
   
2. 
   70 km/soat ■ 3 seal = 210km. Javob:2l0km.
   

Berilgan tezlik va berilgan vaqtga kcTra bosib o'tilgan yo'lni topish uchun tezlik va vaqtni o'zaro ko'paytirish kerak. Umuman, soatiga v km yo‘l bosayotgan jisrrming t soatda o‘tgan yoMini S harft bilan belgilasak, bu ya‘l S = v t formulaga (qoidaga) ko‘ra hisoblanadi.
). Gulchehra 1 soatda 4 km yo‘1 o‘tadi. Shunday tezlik bilan 2 soatda necha kilometr yo'I bosadi? 3 soatda-chi? 4 soatda-chi? 30 minutda-chi?

2. 
   Poyezd 56 km/soat tezlik bilan ketyapti. U a) 2 soatda; b) 5 soatda necha kilometr yo‘l o‘tadi?
   
3. 
   «Neksiya» avtomobili 90 km/soat tezlik bilan yurmoqda. Uning I minutda, 10 minutda, 15 minutda, yarim soatda o'tgan yo'lini toping.