M. E. Jumayev, Z. G'. Tadjiyeva

Kesma uzunligi tushunchasi predmetlami uzunligi bo'yicha taqqoslash asosida kiritiladi.
Amaliy ishlar so'zlar yordamida ifodalanishi bilan kuzatiladi. Uzunliklari bo'yicha “teng”, “teng emas” so‘zlarining mazmunlari “bir xil”, “uzunroq", “qisqaroq" kabi so‘zlar bilan ifodalanadi.
l-sinfda santimetr, metr, detsimetr, kilogramm, ... o‘lchovlari o'rganiladi.
0‘quvchilar sm haqida ayoniy tasavvur hosil qilishlari uchun sm modelini katakli qog'oz varag‘idan taydalanib tushuntiriladi quvchilai:

1. 
   Berilgan kesmani o'lchash.
   
2. 
   Berilgan uzunlikdagi kesmani yasash (chizish) masalasini ha] qilishlari kerak.
   

Bu masalani yechishning 1 ta usulini ajratish mumkin.
Birinchi usul - ustiga qo'yish usuli.
Bu usulning mohiyati shundan iboratki, o‘lchanayotgan yoki olinayotgan kesma santimetrining modellari bilan qoplanadi va ularning soni sanab chiqiladi. Bunday ish bolalaming har bin sm ni “payqashlarida”, sezilarli yordam beradi.
Ikkinchi usul - qo‘yib borish usulini ketma-ket bajarish.
0‘quvchilar o‘lchashda chizg'ichdagi chiziqlami emas, balki kesmaga oMchov necha maria joylashishini aniqlashni o'rganib ol- ganlaridan so‘ng raqamlar bilan belgilashadi.
0‘quvchilami uzunlikni yangi birligi detsimetr bilan tanishtirishda ikkinchi o‘nlikni o'rganish munosabati bilan boshlanadi. Detsimetr modeli yordamida oMchashga doirba’zi mashqlami keltiramiz.
Topshiriq I Chiziqchadan foydalanib oMchov ishlarini olib borish usullarini bolalarga tushuntiring.
Amaliy mashiqlar davomida detsimetr va metr kabi yangi oMchov borliklari kirib keladi Bu oMchamlar o'rtadagi munosabat mashqfar yo‘li bilan bolalar ongida o'mashib qolishiga erishiladi.
Topshiriq 2. Uzunlik o'lchoviari detsimetr, santimetr, millimetr, metr, kilometr tushunchalari bilan tanishtirish maqsadida dars soatini ma’lum tartibda qismlarga bo'lib, mashg‘ulotni shu tartibda o‘tka- zing.
Topshiriq 3. Qaysi sinflarda ushbu mashgulotlami o'quvchilar bajara oladilar; Javoblami asoslang.
Ikki xil uzunlik birliklarini qo'shish va ayirish, ulami ko‘pay- tirish va bo‘lish uchunchi sinfda o'tiladi. U mashqlami bajarishda o'quvchilarda oMchamlar o'rtasidagi nisbatlardan foydalanadilar va tajribalami yozma mashqlar bilan mustahkamlaydilar.