M. E. Jumayev, Z. G'. Tadjiyeva

IKKI XONALI SONNING XONA BIRLIKLARI



ШИШ
10 ta birlik

	1
1 ta o'nlik

Jadvalda qanday sonlar tasvirlangan?

1. 
   12, 14, 16, 18, 20 sonlaming har bir raqami nimani bildiradi? 1000 IChIDA RAQAMLASh METODIKAS1
   

¹ Й' f! ¹ -v
. ¹¹ ■ №.. i"'
1000 ichida sonlami raqam- lashni o'rganish natijasida o'quv- chilar quyidagi bilimlar, malakalar va ko'nikmalami egallab olishlari kerak:

1. 
   1000 ichida sonlaming nom- larini bilish, sonlar qatoridagi har bir navbatdagi sonning qanday hosil bo'lishini, har bir berilgan son bevosita o'zidan oldin keladigan son- dan qancha kattaligini va o'zidan bevosita keyin keladigan sondan qancha kichikligini tushunishi.
   
2. 
   Har bir sonning sonlar qatoridagi o'mini bilishi.
   
3. 
   Raqamlaming o'rin qiymatini bilgan holda sonlami o'qishi va yoza olishi.
   
4. 
   Sonlaming xona tarkiblarini bilganlikdan foydalanib, ikkita sonni ulaming sonlar qatoridagi olgan o'rinlari bo'yicha taqqoslay olish.
   

5.Sonni uning xona qushiluvchilarining yig'indisi bilan al- mashtira olishi.

6. 
   Sonlaming natural ketma-ketligi va o'nli tarkibini bilganlik asosida sonlami qo'shishi va ayira olishi.
   
7. 
   «Uch xonali son», «uchinchi xona birliklari» atamalarini bilishi lozim.
   

1000 ichida sonlami raqamlashni o‘rganishda o'qituvchining asosiy vazifasi o'quvchilami qo'yidagiiarga o'rgatishdan iborat:

1. 
   predmetlami bittalab, o‘ntalab va yuzlalab guruhiarga bir- lashtirib sanashga;
   
2. 
   1000 ichida sonlarni o'qish va yozish hamda ulaming natural qatorda kelish tartibini bilishga;
   

4. 
   sonlarni yuzlildardan, o'nliklardan va birliklardan hosil qilish (ya’ni sonlaming o'nli tarkibini bilish)ga;
   
5. 
   o’ngdan chapga hisoblaganda birliklar (I xona birliklari), o'nliklar (II xona birliklari) va yuzliklar (III xona birliklari) qaysi o‘ringa yozilishini aniqlashga;
   
6. 
   sonni (ikki xonali va uch xonali) xona qo'shiluvchilarining yig'indisi shaklida ifodalash va berilgan sonda istalgan xona birligin- ing umumiy sonini topishga.
   

1000 ichida'sonlarni og‘zaki raqamlashga doir mashqlami bir necha bosqichga ajratish mumkin.

1. 
   Tayyorgarlik bosqichi:
   

1. 
   bu bosqichning asosiy vazifasi 100 ichida raqamlashiga doir materialdan 1000 ichida sonlami raqamlashga yordam beradigan ish- lami takrorlashdan iborat;
   
2. 
   avvalo o'quvchilami yangi sanoq birligi - minglik bilan tan- ishtirish kerak. Bu tanishtirish ko'rsatmali qo'llanmalar yordannda amalga oshiriladi;
   

4. 
   og'zaki raqamlashni o'rganishda navbatdagi qadam o'quv­chilami natural qatoming 100 dan 1000 gacha bo'lgan sonlar bilan tanishtirish;
   
5. 
   ishning navbatdagi bosqichida uch xonali sonlaming o'nh tarkiblarini, yuzliklardan, o'nliklardan va birliklardan hosil bo'lishini o'rgatishdan iborat bo'Iadi;
   

7. 
   yirik birliklar bilan ifodalangan sonlami maydaroq birliklar bilan ifodalangan sonlarga almashtirish (ismli sonlar)
   

2. 
   Yozma raqamlash. Ikki xonali yozma raqamlash qisman takror- lanib, uch xonali sonlami yozma raqamlashga o'tiladi. «Son» va «raqam» atamalarining ma’nolari va bular orasidagi farqlar; sonlaming yozilishida raqamlaming o'rin qiymati, shuningdek, ikki xonali sonlam­ing xona tarkibi tahliliga oid bir necha mashqlar bajariladi. O'quvchilarga sonlar kassasidan 0, 3,4, 10, 20, 70, 95, 100, 200, 500, 900, 999 sonlami alib, ular necha xonali ekanligi tahlil qilinadi. Masalan