M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

bir  bàs  àǵzàlı  gápler  dep  àtàlàdı.
http://eduportal.uz

---

64
Bir  bàs  àǵzàlı  gápler  bàs  àǵzàlàrınıń  bildiriwine 
qàrày  ekige  bólinedi:  1)  feyil  bir  bàs  àǵzàlı  gápler 
hám  2)  àtàwısh  bir  bàs  àǵzàlı  gápler.
Bas  aǵzası  feyilden  bolǵan  gáplerge  feyil  bir  bas 
aǵzalı  gápler  dep  ataladı. 
Bas  aǵzası  atawısh  sózlerden  bolǵan  gáplerge 
atawısh  bir  aǵzalı  gápler  delinedi.
85-shınıǵıw.  Oqıń.  Qàysısı  eki  bàs  àǵzàlı,  qàysısı  bir  ‚bàs 
àǵzàlı  gáp  ekenligin  ànıqlàp  àytıp  beriń.  Bàs  àǵzàlàrdıń  qàtnàsınà 
qàrày  olàrdıń  bir-birinen  ózgesheligin  aytıń.
Dumàn.  Kún  sàrı  jipektey  kórinedi.  Tún  tınısh.  Tún 
tàzà.  Sàlqın  hàwà.  Tınıshlıq  qushàǵınà  bólengen  bàǵlàr.  Jàsıl 
lipàs  jàmılǵàn  dàràqlàr.  Gúmis  shıtàq  tàǵınǵàn  shàqàlàr. 
Búlbúllerdiń  júrekke  jàǵımlı  sàyràp  turǵàn  dàwıslàrı  àdàm 
bàlàsın  ráhátke  bóleydi.  Ǵumshà  gúller,  jàsıl  àtlàstày  jàpıràq 
jer  betine  sán  berip  sulıwlıqqà  bóledi.  Átirap  gózzal  túske 
enedi.  (J.A.)
86-shınıǵıw.  Kóshirip  jàzıń.  Feyil  bir  bàs  àǵzàlı  gáplerdiń 
àstın  iyrek  sızıq  penen,  àtàwısh  bir  bàs  àǵzàlı  gáptiń  àstın  tuwrı 
sızıq  penen  sızıń.  Olàrdıń  feyil  bir  bàs  àǵzàlı  hám  àtàwısh  bir 
bàs  àǵzàlı  gáp  dep  àtàlıwın  túsindiriń.
1. Men  àń-tàń  boldım.  Sebebi,  onı  keledi  dep  oylàmàǵàn 
edim.  Kútpegen  jerden  gezlestim.  (N.D.)  2. Tún.  Yàrım 
àqshàm.  Dúnyà  tınısh.  Adàmlàr  túnniń  tàtlı  ráhátinde.  Bú-
gingi  tún  qàndày  tàmàshà.  (J.A.)  3. Qàttı  suwıq.  Qızılqum. 
Qızıl  qıyà  keń  dàlà.  (T.N.)  4. Ishim  pisti.  Vàgonǵà  kelip 
joqàrıǵà  shıǵıp  jàttım.  Tàqàtım  bolmàdı.  Olàrdıń  bir  nárse 
jóninde  sóylespekshi  bolǵànın  bildim. (S.S.) Qarańǵı  tún. 
Kózińe  hesh  nárse  kórinbeydi.
87-shınıǵıw.  Oyıńızdàn  yàmàsà  kórkem  shıǵàrmàlàrdàn  bir 
bàs  àǵzàlı  gáplerdiń  bàs  àǵzàlàrınıń  feyilden  bolǵàn  túrine  3 
gáp,  àtàwısh  sózlerden  bolǵàn  túrine  4  gáp  tàwıp  jàzıń.  Olàrdıń 
keńeytilmegen  hám  keńeytilgen  jày  gáp  túrinde  keliwin  esàpqà 
àlıń. 
http://eduportal.uz

---

65
FEyIl  BIR  BàS  àǵzàlÍ  GáplERDIŃ  túRlERI
Feyil  bir  bàs  àǵzàlı  gápler  is-háreket  iyesiniń  (bàslàwısh-
tıń)  ànıq  belgili  hám  belgisizligine  qàrày  iyesi  belgili  gáp, 
iyesi  belgisiz  gáp,  iyesi  ulıwmàlàsqàn  gáp  hám  iyesiz gáp 
bolıp,  tórt  túrge  bólinedi.