M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

oQÍw JÍlÍ DawaMÍnDà ÓTilgenlerDi Tákiràrlàw
180-shınıǵıw.  Tekstti  oqıń‚.  Teksttiń  qàndày  stilde  jàzılǵànın 
ànıqlàń  hám  màzmunın  sóylep  beriń. 
SHàY  QàSHàn  pàYDà  BOlǵàn
Shày  bunnàn  úsh  mıń  jıl  burın  Qıtàydà  málim  bolǵàn. 
Bir  ápsànàdà  àytılıwınà  qàràǵàndà  shopànlàr  bir  jàsıl  ósim-
liktiń  jàpıràqlàrın  shàynàǵàn  qoy-eshkilerdiń  shàqqànlàsıp 
qàlǵànlıǵı,  biyik  jàrlàrǵà  dà  órmelep  shıqqànlıǵın  bàyqàp 
qàlǵàn.  Sonnàn  keyin  olàrdıń  ózleri  de  sol  jàpıràqlàrdı 
keptirip,‚  suwǵà  qàynàtıp  iship  kórgen.  Sonnàn  shày  ishiw 
pútkil  Qıtàyǵà  tàràlıp  ketken.
Keyin  ala  shày  Yàponiyàdà  hám  bàsqà  Aziyà  ellerine  de 
tàràldı.  Al,  Evropàdà  birinshi  ret  1517-jılı  portugàllàr,  1610-
jılı  gollàndlàr  shàydıń  màzàsın  tàtıp  kórdi.  Ásirese,  Angliyà 
http://eduportal.uz

---

123
xàlqı  shàydı  júdá  jàqtırıp  qàldı.  Házirgi  wàqıtlàrı  olàr  shày 
ishiw  boyınshà  dúnyàdà  birinshi  orındı  iyeleydi.  Rossiyàdà 
shày  birinshi  ret  1638-jılı  pàydà  boldı.  Ondà  monǵol  xànı 
Altın  xàn  orıs  pàtshàsı  Mixàil  Fedorovichke  àlıp  kelgen 
sàwǵàlàrınıń  àràsındà  tórt  pud  shày  jàpıràǵın  dà  qosıp 
jibergen  edi.  Sonnàn  keyin  kóp  wàqıt  ótpey  shày  ishiw 
Rossiyàdà  dà  úrdiske  àylàndı.  Búgingi  kúnde  shày  ósimligi 
plànetàmızdıń  bàrlıq  ellerinde  ósiriledi.  Al,  eń  iri  shày 
ósiriwshi  eller  Hindstàn‚,  Shri  Lànkà,  Indoneziyà,  Pàkistàn, 
Yàponiyà,  Vetnàm,  Iràn,  Túrkiyà  esàplànàdı.  («E.Q.»)