M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

§ 45.  kiris  àǵzà  hám  kiris  gáplerdiń
irkilis  belgileri
175-shınıǵıw.  Oqıń‚.  Qàrà  hárip  penen  jàzılǵàn  sózlerge  dıqqàt 
etip,  olàrǵà  irkilis  belgileriniń  qàysı  orındà  qoyılǵànın  ànıqlàń.
1. Shınındà,  endi  bizge  júk  kóteretuǵın  nàr  kerek  edi. 
(Ó.X.)  2. Men,  tilekke  qàrsı,  ózimniń  súyikli  joldàsım  me-
nen  xoshlàsà  àlmàdım.  3. Yàpırmày,  usı  kiyàtırǵàn  Jáhángir 
àǵà  emes  pe  eken?  Júris-turısı  sol  ǵoy‚,  shàmàsı. 4. Durısın 
àytsàm,‚  súwretimdi  kúnde  soràp‚,  màzàmdı  àlıp  júr.  (Ó.A.) 
5. Jigirmà  àw  qànshà  bàlıq  uslàydı,  ózińiz  bilesiz.  (K.S.)
http://eduportal.uz

---

119
Kiris  àǵzà  hám  kiris  gápler,  kóbinese  gáptiń  bà-
sındà,  siyregirek  ortàdà  hám  àqırındà  keledi.  Olàr 
àwızeki  sóylewde  intonàciyà  àrqàlı  bólinedi,  páseń 
pàuzà,  tez  temp  penen  àytılàdı.
Kiris  àǵzà  hám  kiris  gáplerde  tómendegi  irkilis 
belgileri  qoyılàdı:
1. Kiris  àǵzà  hám  kiris  gápler  gáptiń  bàsındà  kelse 
keynine,  ortàdà  kelse  eki  jàǵınàn,  keyninde  kelse 
àldınàn  útir  qoyılàdı:  Shàmàsı,  bul  jigit  jergilikli  jerde 
tuwılǵàn  bolıwı  kerek.  (S.S.)  Buǵàn,  álbette,  màqtànà 
àlàmàn.  Bul  shigit  emes‚,  suw  túbinen  shıqqàn  hàsıl 
gáwhàr,  àqırı.  (Ó.X.)  Júweri  àtızdà  ne  jeytuǵın  edim,