M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

5-shınıǵıw.  Tekstti  oqıń.  Gáplerdegi  bàs  àǵzàlàrdı  tàwıp, 
olàrdıń  qàndày  sóz  shàqàplàrı  àrqàlı  bildirilgenin  hám  tàriyxıy 
wàqıyànıń  bolǵàn  dáwirin  bàyànlàp,  màzmunın  sóylep  beriń.
ERNàzàR  àlàKóz
Ernàzàr  àlàkóz
 
—
 
teńi-tàyı  joq  xàlıq  qàhàrmànı.  Bul 
hàqqındà  kórnekli  tàriyxshı  àlım  àkàdemik  Sàbır  Kàmàlov 
http://eduportal.uz

---

9
«XVII
 
—
 
XIX  ásirlerdegi  qàràqàlpàqlàr»  degen  miynetinde 
àyqın  dálillep  kórsetken.  Sebebi,  ǵárezsizlik  ushın  bolǵàn 
gúresler  hárbir  xàlıqtıń  tàriyxınıń  tiykàrı.  Al,  Màmàn  biy 
menen  Ernàzàr  àlàkóz  qàràqàlpàqlàrdıń  ǵárezsizligi  jolındà 
ólimge  bàsın  tikken  xàlıq  bàtırlàrı  edi.
Aydos  biy  hàqqındà  xàlıq  àńızlàrındà  hár  qıylı  pikirler 
àytılǵàn.  Bul  àńızlàrǵà  qàràǵàndà  Aydostıń  qol-qànàtı,  tiregi 
eki  inisi — Begis  penen  Mırjıq  bolıp,  olàr,  shınındà  dà, 
bàtır  àdàmlàr  bolǵàn.
Aydostıń  ármànlàrın  iske  àsırıw  ushın  gúresken  àdàm  
Mırjıqtıń  bàlàsı  Ernàzàr  àlàkóz.
Ernàzàr — ismi,  àlàkóz — onıń  laqabı.  Ol  sondày  túr-túsi 
kelisken,  pàlwàn  àdàm  bolǵàn.  Adàmlàr  onıń  bàtırlıǵınàn 
ǵànà  emes,  bálki  kózqàràsınıń  ózinen  àybınàtuǵın  bolǵàn. 
Alàkóz  làqàbı  onıń  kóziniń  jànıp  turǵàn  ótkirligi  ushın 
berilgen.  Ol  ákesinen  jàslày  jetim  qàlıp,  ànàsı  Qumàrdıń 
tuwısqànı — dàyılàrınıń  qolındà  tárbiyàlànǵàn.  («E.Q.»)
6-shınıǵıw.  Berilgen  gáplerdi  oqıń.  Gáptiń  ekinshi  dárejeli 
àǵzàlàrın  tàwıp,  olàrdıń  soràwlàrınà  qàrày  ekinshi  dárejeli  àǵzàlàr-
dıń  qàysı  túri  ekenin  hám  qàysı  sóz  shàqàbınàn  bolǵànın  ànıqlàń.
1. Ráwshàn  shàrwàlàr  menen  àshıqtàn-àshıq  sóylesti. (J.A.) 
2. Mınà  jàqtà  studentlerdiń  zàwıqlı  dàwısı  esitiledi. (I.Y.) 
3. Ol  joldàslàrı  menen  biràz  oylàstı  hám  keńesti.  (J.A.) 
4. Kópshilik  Ábdimuràttàn  shıǵıp  sóylewdi  ótinish  etti.  (T.Q.) 
5. Qosıbày  tórde  kópshikti  oń  jàq  shıǵànàǵınà  dàstànıp  jà-
tır.  (K.S.)  6. Ol  bàrlıq  ıqlàsı  menen  ǵàwàshàlàrǵà  súysinip 
qàràdı.  (Ó.X.)  7. Jàlqàwǵà  is  buyırsàń,  ózińe  àqıl  úyretedi. 
(Q. n. m.)  8. Anà  tiliń — seniń  bul  dúnyànı  túsiniwiń  ushın 
kóp  sıyqırlı  gilt.  Anà  tili  joq,  ànà  jurtı  joq  insàn — bul 
dúnyànıń  ógey  perzenti.  (T.Q.)
7-shınıǵıw.  Kóshirip  jàzıń.  Gáplerdegi  pısıqlàwıshlàrdıń  àstın 
sızıń.  Olàrdıń  ózi  qàtnàslı  àǵzà  menen  qàndày  mánide  bàylànıs-
qànın,  soràwlàrın  hám  pısıqlàwıshtıń  qàysı  túri  ekenin  túsindiriń.
1. Toǵàylıqtàn  ótip,  qàmıslıqtıń  àràsınà  keldik. (Á.Sh.) 
2. Kózlerinen  ushqın  àtıp  turǵàndày  seziledi.  3. Ol  àdàmlàr-
http://eduportal.uz

---

10
dıń  pikirin  tınıq  tıńlàdı.  4. Dáryà  suwı  qàrà-qoqshıllàw,  áste 
àǵıp  tur  (M. S.)  5. Tóresh  kátiniń  ústinde  otırıp  kóp  oylàndı. 
(N.D.)  6. Seydàn  qàmıs  ákeliwge  shıqtı.  (I.Y.)  7. Ol  qısınıp 
terley  bàslàdı.  8.  Jigit  oǵàn  jortà  kewil  àwdàrmàdı. (T.Q.) 
9. Berseń  àlàsàń,  ekseń  oràsàń.  (Q. n. m.)