M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

§ 35.  Gáptiń  àyırımlànǵàn  àǵzàlàrı
haqqında  túsinik
141-shınıǵıw.  Oqıń.  Gáplerdegi  ajıratıp  kórsetilgen  sózlerge 
itibar  beriń.  Olardıń  qaysı  sózge  qatnaslı  ekenin  hám  qanday 
xızmet  atqarıp  kelgenin  anıqlań.
1. Biz,  jàslàr,  elimizdiń  hàqıyqıy  àzàmàtı  ekenimizdi 
iste  kórsetewimiz  kerek. («E.Q.»)  2. Bunı  Xiywà  átiràpındà 
tek  eki  àdàm — xàn  hám  hákim  biletuǵın  edi.  (T.Q.)          
3. Zàrlıq  toyǵà  túske  jàqın,  yàǵnıy  toydıń  áyne  qızǵàn 
wàqtındà  jetip  keldi.  (Q.J.)  4. Bul  qabaǵın  jar  basına 
taslap  ketken  qızdıń  anası  — Dárbiyke.  (K.S.)  5. Ol  jaqtan 
qaraǵàndà  bul  jerde,  yàǵnıy  úylerdiń  tàsàsındà  ne  bolıp 
àtırǵànı  kórinbeydi.  (Sh.A.) 
Ózi  qàtnàslı  gáp  àǵzànıń  mánisin  ayqınlàp,  anıqlap 
kelgen  sózlerge  gáptiń  àyırımlànǵàn  àǵzàlàrı  delinedi.
Gáp  àǵzàlàrı  kóbinese  àyqınlàwısh  mánisinde  ke-
lip  àyırımlànàdı.  Ayırımlanǵan  aǵzalar  ózi  ayqınlap, 
anıqlap  kelgen  aǵzalardan  keyin  keledi  hám  olardan 
intonaciya  arqalı  ayırımlanıp  aytıladı.  Mısàlı:  Bizler‚, 
bàlàlàr,  bul  àdàmnıń  izinen  júrgendi  jàqsı  kóretuǵın 
edik.  (Q.A.)  Dáslepki  gudoklàrdàn  soń  jolàwshılàr 
poezdǵà — vàgonlàrǵà  mindi.  (T.N.) 
142-shınıǵıw.  Kóshirip  jazıń.  Ayırımlanǵan  aǵzalardıń  astın 
sızıp,  olardıń  qaysı  aǵzaǵa  qatnaslı  ekenligin  hám  qanday  mánide 
túsindirip  kelgenin  aytıń.
1. Biz,  basshılar,  ullı  isti  de,  kishkene  isti  de  xalıq 
penen  másláhátlesip  sheshemiz.  (Ǵ.S.)  2. Arba  jegilgen  sámen 
jorǵa — Gúlsarı  da  kútá  ǵarrı  edi.  (Sh.A.)  3. Jazǵı  demalıs 
waqtında 
men 
spartakiadaǵa — Moskvaǵa 
kettim. 
(G.I.) 
4. Saǵındıq  bahadırdıń  ornına  bizden — mańǵıtlardan  adam 
jollamaqshı  eken.  (T.Q.)  5.  Usı  jerge,  Ǵárezsizlik  mayda-
nına,  elimizdiń  kóp  sportshıları  jıynaldı  («E.Q.») 
http://eduportal.uz

---

100
143-shınıǵıw.  Oqıń.  Ayqınlawshlardı  tàwıp,  olàrdıń  qaysı 
aǵzanı  àyqınlàp  kelgenin  hám  soràwlàrın  àytıp  beriń.
1. Hámme,  ásirese  qızlàr  quwànıshlı  túrde  qol  shàppàtlàp 
jiberdi.  (J.Sàp.)  2. Men  óz  àtımnàn  siz — jàslàrǵà  àlǵıs 
àytàmàn.  (K.S.)  3. Buxàrà  sháhárine  ol  kúndiz — sáskede 
kelip  jetti.  (T.Q.)  4. Ol  shigitlerden  usındày  pitik — oǵàdà 
bolıq  pàxtàlàr  kámàlǵà  keldi.  (Ó.A.)  5. Jeke  adamnıń 
shıqqan  jerin  tabıw  qıyın — dút  toǵay. (T.Q.)
144-shınıǵıw.  Kóshirip  jazıń.  Ayqınlànıwshı  hám  àyqınlàwısh-
lardıń  àstın  sızıń.  Olàrdıń  qàndày  sóz  shàqàplàrınàn  bolǵànın 
hám  qàysı  àǵzànıń  xızmetinde  ekenine  túsinik  beriń.
1. Kúndegishe  esikti  àsıqpày  àshıp,  meniń  ákem —
mektep  muǵàllimi  kirip  keldi.  (Q.D.)  2. Biz  óz  tuwısqàn-
làrımız — ǵárezsiz 
eldiń 
xàlıqlàrın 
qızǵın 
qutlıqlàymız. 
3. Ol  óz  bilimlerin,  óziniń  dóretiwshilik  ilhàmın  ullı  màq-
setke — elimizdi  gúllendiriwge  jumsàydı. («E.Q.»)  4. Múmkin, 
duz  nesip  bolsà  Hindstàndà,  siziń  elińizde  ushıràsàrmız. 
(O.B.)  5. Ol  isenimli  fermer  àǵzàlàrınà,  ásirese  Jumàgúlge 
kóp  járdem  etti.  («E.Q.»)