|
BNA ning hisob raqamlar bilan bog’liqlikdagi majburiyatlari:
Qonunning 10 dan 12 bo’limigacha Moliya va Umumiy AuditorllktBNA)ning Uyushma, Davlat va Uyushgan Territoriyalar qonun chlqaruvchi organlar bilan aloqadorlikda hisobotlarni to’plash majburiyatlarini ochib beradi.
Bu 10- bO’limning 1-qlsmida bo’lgan birinchi ehtlyot chorasi prezldentning BNA ga u bilan maslahatdan so’ng, farmoylsh orqali, quyldagicha ko’rsatish mumklTl.’
Uyushma hisob raQamlarl ( bir marta yoki bosqichma-bosqlch blr necha buyruqlar berish orqall),
ma’lum bir servis hisobotlari yoki Uyushma idoralari hisobotlarini to’plash mas'uliyati bo’lganidan, yordam berish vakolatiga ega.
Bu 10 bO’limning qlsmlda bo’lgan lkkinchi ehtiyot chorasi mamlakat gubernatorining BNA ga, prezidentning birinchi maqullashi va BNA bilan maslahatdan so’ng , farmoyish orqall, quyidagf
(it Mamlakat hlsObotlari( bir marta yoki bOSQlChma-bosqich bir necha buyruqlar berish orqalll,
(li1 ma’lum blr servf5' hlSObotlari yoki Mamlakat idoralari hfsObotlarini to’plash mas’uliyati bo’lganidan, yordam berish vakolatiga ega. Prezldentning BNA ga u bilan maslahatdan so’ng, farmoyish orqall, har qanday toifadagi va o’ziga xos hisobotlarni saqlash mas’uliyati bo’lganidan, yordam berish vakolatlga ega.
Prezident 1978-yil 20-iyunda nazoratchi va audltorlarni 1977-1988 yillardan boshlab htlkumatning mollyaviy hisobOtlarinl tayyorlash Ula’suliyatinl kamaytirish bo’yicha qaror qabul qildl. C&AG ham Prezidentning 1989-yil 10-aprelda ishlab chiqllgan qaroriga ko’ra 1988-1989-yillardan boshlab Pondicherry hududlari birlashmasining maqsadlarf uchun Ji//fk kirim va chlqUn hisobOtlorfni teglshli qoidalar asosida har yili namoylsh qilish tayyorgarliklari ma’suliyatidan ozod qilindl. Prezidentning 27-iyun 1989 yildagl qarorl va GaO Shtati Gubernatori tomonidan ishlab chiqllgan qarorga muvofiq u hann 1988-1989 yillardan boshlab Gao shtatl maqsadlaTf IlChun yillik kirim va chfqim hisobotlari va tegishli qoidalar asosida har yili taqdim etlsh javobgarliklaridan ozod qilindf.Yuqoridagl hujjatlarga muvofiq Bosh auiditor va nazoratchi mOllyaviy hisobotlarni tayyorlash majburiyatidan ozod qillnganligi haqida qayd etilgan lekin u Prezident, Gubernator, AdministTtltOr oldida Parlament, Shtat qonunchlligi asosida hisobot topshlrishga javobgar hlsOblanadl.
Prezidentning ilgari qabul qilingan Bosh auditor va nazoratchl to’g’risidagl qaroriga asosan bosh auditor va nazoratchi shtatlarning moliyaviy hisobotlarini tayyorlash ma’suliyatidan ozod qillTtfShl talab etilgan. Bosh auditor va nazoratchi majburiyati bilan bog’liq aktning 12 bo’limi ular hukumat birlashmasiga, shtat
hukulTlatlga va hududiy birlashmaga moliyaviy hlsobot tayyorlashda qonun chiqaruvchi organlar bilan ma’lumot berlsh va yordam berish bilan bog’liqdir.
BNAning audit bilan bog’liq vazifasl aktning 13,21,23 va 24 bO’llmlarini o’z ichiga oladi. Aktning 13 bo’limi BNA dagi vazifasi Hindistonning jamlanma fondidan, har bir shtat va har bir qonun chiqauvchi organlarga ega bo’lgan hududiy birlashmalardan ajratiladigan xarajatlarnl aildit qillsh va hisobotlarda ko’rsatilgan mablag’larnl qonuniy asosda va murojaat etilgan xizmat yoki maqsadlar uchun to’g’ri taQSlmlanganligi va hukumat boshqaruviga xarajatlarni mos kelishlni anlql6lShdir.
Xarajatlar auditi quyidagilarni o'z ichiga oladi:
-fond ta’minoti auditi;
-doimiy audit;
-mulk auditi;
-samaradorlik-mahsuldorlfk ÖUdffi,‘
-tizimlar auditi.
Hlsobotlarning aniq va to ’/fq tekshirilishi to’lov dallllarl va voucher haqiyqiyligida namoyon bo’ladi. Fond ta ’TYllTlOti atiditlning maqsadi hisobotlarda ko’rsatilgan mablag’larnl qOnunl f OSOSda to’langan yoki murojaat qilingan xlZTYlOt yoki maqsadlar to’g’ri taqsimlanganlga lshonch hosll QillSh hisoblanadl.
Hukumat birlashmalarining, shtat hukumatlarining va hududly birlashma hokimyatl6lrlning o’zlashtirma hlsObotlari tegishll hukumatlar tomonidaTı ttlZlladi va saqlanadl. Nazoratchi va bosh auditor tomonidan ko’Tab chlqflodi va nudff qilinadi. Qolgan shtat hukumatlarining o’zlashtirma hisobotlarl yuqorida qayd etllgan hlsobotlar yordamfda nazoratchi va bosh auditor tomonidan tuziladf Val saqlanadi. Bu audit jarayonida xarajatlarning hukumat boshqaruviga mos kelishida namoyan bo’ladi (Doimiy audit).
Audft lTlulkni ijro etish harakatlTll ham tekshiradi va mulk xarajatlarldagi halollik, iqtisodiy va qonunchilik belgilari, xarajatlar sabablari, yo’qotishlar, behuda va foydaslz xarajatlar to'grlsldagi mulohazalar va ularni rasmiylashtirilishini ko’rib chiqadl (Mulk auditi).
Samaradorlik va mahsuldorlik auditi rlvOjlantirish d6lSturlarinlng bajarllish samaradorligi va jarayoninl har tomonlama baholash hlsoblanadi. Bu audit qay darajada va baholash va soliq yukini anlqlashda urlnib ko’riladl, ijtimoiy va iqtisodiy maqsadlar ko’rlb chiqiladi, erishilishi kerak bo’lgan narx darajasi; bo’lim yoki agentlik qay darajada 0’zining mollyaviy majburiyatlarinl bajaryabdi va ularning iqtlsodiy faollyati dasturga muvofıq amalga oshlrilganligiga fshonch hosil qilish. TlZllTlli auditda tashkilot va tizimlar boshqarish, hisob berlsh, hisoblash va ichki nazorat tahlll Qllinadi va sifat standartlari va iyro etish baholanadi. Actning 13 bo’limida nazoratchi va bosh auditor birlashmaning, shtatlarning va qonun chiqaruvchi organlarga hududiy birlashmaning barcha operatsf yalan auditlashi hamda tasodlfıy fondlar va ljtimoly hlsoblarga bog’liq va savdo ishlab chiqarish, foyda, yo’qotishlar hisobotlari va balans varaqasi, boshqa qo’shimcha hlsobotlar birlashmalar, shtat yoki hududiy birlashma bo’linmalarida saqlanishi va auditlOHlShi qayd etilgan. 13 bo’limda nazoratchi va auditor t6llTlOTtfdan audit qilingan hisobotlar, operatsf yalar, xarajatlar haqida hfsob berlsh ham nazoratchi, audltor vazifasl hisoblanadi. 8
G'aznachilik O'zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tarkibidagi davlat ijroiya organi hisoblanadi.
8Makarand A.Paithankar. Public Budgeting theory and practice, CreateSpace USA, 2016. p. 15
G'aznachilik markaziy apparati
rasm. O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi G'aznachi1igining
Do'stlaringiz bilan baham: |
