M a t e m a t I k a



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/15
Sana03.01.2020
Hajmi1,58 Mb.
#31892
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   15
Bog'liq
matematika


 

 

Mustaqil yechish uchun misollar  

Butun sonlar ustida amallarni bajaring 



 

38 






 



 



 


.

31



842

95

2



86

48

.



5

.

2



;

3

:



840

2

:



92

44

88



:

660


.

4

.



2

;

6



:

300


5

200


86

44

53



.

3

.



2

;

82



5

:

65



54

43

56



.

2

.



2

;

124



9

52

85



42

143


.

1

.



2





















 



 









 



.

23



:

38

:



6992

105


64

7659


7

4097


.

10

.



1

.

23



:

23138


1237

3127


4129

101


:

14

:



110292

.

9



.

1

.



9

17

:



2056

3044


804

302


25

:

15125



3121350

.

8



.

1

.



11005

13

:



6539

28

:



84

64

79348



.

7

.



1

.

9



:

82215


125

96

93



152

574


:

1092322


.

6

.



1

.

25



6

:

18



:

7236


105

28

25



.

5

.



1

.

64



960

25

603



52

395


.

4

.



1

.

1



5

:

82



247

103


:

927


.

3

.



1

.

10809



56

:

7784



85

477


.

2

.



1

.

408



313

:

6573



29

78

.



1

.

1



:































Hisoblang

 

 



I. 

Quyidagi misollarni qulay usulda eching va  ratsional sonlarni qo`shish va ko`paytirishning 

qanday xossalaridan foydalandingiz? 

1) 


;

26

3



4

5

1



3

13

5



1

15

2





 6) 

;

17



6

5

3



1

18

17



8

5



 



2) 

;

9



5

3

14



6

2

5



14

1

3



9

4

2





 7) 


;

11

5



10

3

3



5

2

4







  



3) 

;

33



10

24

7



1

48

32



1

33

23



3

24

15



5



 8) 



;

9

2



1

15

3



5

12

11



3



 

4) 


;

3

5



2

1

3



5

3



 9) 


;

7

12



21

3

5



12

7







 

5) 


;

8

7



2

1

3



2

6

7



4



 10) 


10

9

1



5

4

5



10

1

1





 

II. 

Amallarning komponentlari orasidagi bog`lanishga asoslanib х ni toping. 

11) 

5

4



23

22

3



12

11

3



17









х

; 16) 


8

5

6



8

1

5



4

3

21







 



х

12) 


5

4

23



20

7

2



4

1

27







 



х

; 17) 

2

1



17

4

3



23

100


27

43









х

 

13) 


42

14

3



33

7

3



13









х

3

1



; 18) 

3

1



43

14

3



13

7

3



23









х

14) 



17

14

3



17

3

6



14

3

16









х

; 19)


3

1

113



10

7

37



3

2

123









х

15) 



5

3

12



15

4

3



3

2

17



2









х

; 20)


140

79

10



5

2

1



3

1

2



12

5

4



2

1

2











х



 

39 


:

2

1



3

:

35



1

1

:



64

47

16



13

8

)



5

2

3



17

4

:



5

4

4



)

;

9



1

:

9



7

29

7



:

29

28



)

;

17



5

:

15



2

1

8



)

;

5



2

1

:



9

56

13



1

24

11



1

)

;



22

3

2



1

5

:



7

2

1



:

4

1



5

)

;



88

1

3



53

13

3



3

1

3



)

;

3



2

5

3



8

3

5



4

)

;



20

13

12



12

5

15



30

13

27



14

13

2



6

5

1



4

1

56



)

;

90



11

5

40



9

6

4



3

4

8



5

5

5



4

1

9



8

2

6



5

3

2



1

12

)



;

48

1



3

16

3



8

3

10



12

11

20



30

1

1



15

2

4



10

3

12



5

4

36



)

;

8



5

5

3



2

10

4



3

6

6



5

5

8



3

2

2



1

45

)



:

.

2



.

3





















































































m



l

k

z

j

yo

е

d

g

в

b

а

toping

qiymatini

Ifodaning

 

 



 

.

26



:

13

3



1

2

1



1

94

75



1

6

5



2

12

5



4

3

6



8

3

48



)

;

9



7

5

2



2

1

2



:

4

3



2

6

5



3

3

2



1

12

5



12

)

;



3

2

16



:

24

5



7

2

1



18

8

5



5

)

;



24

5

3



4

6

5



5

3

2



2

2

1



3

)

.



4

.

3



;

24

5



3

4

6



5

5

3



1

1

:



2

1

3



)

;

36



7

:

12



5

5

8



1

:

8



3

3

48



2

1

2



)

;

12



7

4

5



2

2

2



1

5

3



2

3

8



4

1

6



)

;

2



1

:

6



6

:

2



1

1

2



:

5

3



5

3

:



2

)

.



3

.

3



.















































g

v

b

a

g

v

b

a

bajaring

Amallarni

 

 



.

16

5



5

7

5



5

73

39



1

14

1



1

15

1



6

:

5



3

2

)



;

3

1



3

8

1



8

:

21



8

:

7



5

5

42



13

13

8



1

)

;



4

3

2



4

1

4



:

60

7



8

3

2



4

4

3



3

15

7



8

)

;



14

3

5



3

1

8



7

1

:



1

6

5



3

1

2



7

5

)



.

5

.



3









































g

v

b

a

 

 



 

40 


.

5

1



2

:

8



1

15

14



5

3

3



4

3

3



3

2

2



2

1

1



)

;

24



:

5

4



175

8

1



7

9

7



24

4

3



:

8

3



2

)

;



4

1

2



:

16

11



1

7

2



:

5

3



6

7

5



13

:

5



4

28

)



:

7

4



4

:

3



2

11

8



1

4

11



4

4

4



3

3

5



4

12

)



.

6

.



3













g



v

b

a

 

 



 

Mavzu: O‘nli kasrlar va ular ustida amallar. 

REJA: 

1 . O‘nli kasrning ta’rifi va xossalari, 

2. O‘nli kasrlarni qo‘shish va ayirish. 

3. O‘nli kasrlarni ko‘paytirish. 

4. O‘nli kasrlarni bo‘lish, 

5. Xulosalar.  



Qanday sonlar kasr sonlar deb ataladi? 

Ta’rif. 

,

n



m€



0



, n€N 

Qanday sonlar o’nli kasrlar deb ataladi? 

1-ta’rif. Mahraji o’n yoki undanda. 

1. Ta’rif. Mahraji o‘n yoki uning darajalaridan iborat bo‘lgan kasr o‘nli kasr deyiladi, ya’ni 



N



m

n

m



,

10

 ko‘rinishdagi kasr o‘nli kasrdir. 



Agar 

,

,



,

...


10

0

булса



k

n

m

m

m

k

k





 

.

10



...

10

...



10

10

...



10

10

...



10

10

0



1

0

1



1

n

n

n

n

k

k

n

n

n

n

n

k

k

n

m

m

m

m

m

m

m

m

m













 



Agar 

M

m

m

n

n

k

k





...

10

 deb belgilasak, u holda 



n

m

10

 kasrni 



0

2

1



...

,

m



m

m

M

n

n



 ko‘rinishda 

yozamiz. Masalan, 1). 

71

,

5



10

571


100

571


2



 

2). 


0032

,

0



10

32

10000



32

4



  

 





N



s

n

m



,

,

 uchun 



s

n

s

n

s

n

s

n

s

n

s

n

m

m

m

m

chunki

m

m







10

10



10

...


10

10

10



,

,

,



,

10

10



10

 

bo`lganligi uchun, 



0

...


00

...


,

,

,



...

,

0



1

0

1



m

m

M

ва

m

m

M

n

n



 kasrlari teng kuchli. 

2. O‘nli kasrlarni qo‘shish algoritmi quyidagichadir: 

1)  Qo‘shiluvchilarning  verguldan  keyingi  raqamlarini  (kasr  qismini)  nollar  yozish  bilan 

tenglashtiramiz. 

2) Vergullarni hisobga olmasdan natural sonlar kabi qo‘shamiz. 

3)  Yig‘iidida  har  bir  qo‘shiluvchida  nechtadan  raqam  bo‘lsa,  shuncha  raqam  ajratib  vergul 

qo‘yamiz. 

Xuddi shu usul bilan kasrlarni taqqoslash va ayirish algoritmlari keltirib chiqariladi. 

3. 

0

1



0

1

...



,

,

,



,

...


,

p

p

P

ва

m

m

M

q

n



  o‘nli  kasrlari  berilgan.  Ularni 

q

n

p

ва

m

10

,



,

10

  ko`rinishda 



yozamiz. 

 

41 


 

q

n

q

n

p

m

p

m



10



10

10

  kasrini  mahrajsiz  yozish  uchun,  m.p  natural  sonining  o‘nli  yozilishidan  n+q  ta 

raqam  oxiridan  sanab  vergul  ajratamiz.  Bundan  quyidagi  algoritm  kelib  chiqadi:  O‘nli  kasrlarni 

ko‘paytirish uchun: 

1) Ko‘paytuvcxilardagi vergullarni tashlaymiz. 

2) Hosil bo‘lgan natural sonlarni ko‘paytiramiz. 

3)  Ko‘paytmada  ko‘paytuvcxilarda  hammasi  nechta  raqam  bo‘lsa,  shuncha  raqam  sanab  vergul 

qo‘yamiz. 

4. 

0

1



0

1

...



,

,

,



,

...


,

p

p

P

ва

m

m

M

q

n



 o‘nli kasrlarni berilgan. 

p

m

p

m

n

q

q

n



10

10



10

:

10



 

bunda 


p

ва

m

n

q



10

,

,



,

,

10



  sonlari  natural.  Demak,  o‘nli  kasrlarni  bo‘lishni  natural  sonlarni  bo‘lish 

bilan almashtirishga keltirib 

olinadi. 

5.  O‘nli  kasrlar  ustidagi  amallar  maktab  kursida  ham  to‘la  o‘tilganligini  hisobga  olib, 

talabalarga mustaqil ishlashga misollar topshiramiz. 

Protsent  (foiz)  va  promillar  o‘nli  kasrlarning  xususiy  holi  bo‘lgani  uchun  ular  haqidagi 

ma’lumotlar mustaqil o‘rganish uchun topshiriladi.  


Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish