M. A. Sattarov, D. Q. Bekmuratov kompyuter

Laboratoriya ishini bajarish uchun uslubiy ko’rsatma

Kompyuter tarmoqlarida foydalanish maqsadiga ko’ra tarmoq kabellarning ikki turidan foydalaniladi: to’g’ri va kross-o’tkazgich (cross-over cable, nul-xab). Bunday xollarda zamonaviy qurilmalar avtomatik aniqlash xususiyatiga ega bo’ladi yoki tarmoq kartasida MDI/MDIX so’zi yozilgan bo’lsa, qurilma qaysi juftliklar bo’yicha signallarni o’tkazishni o’zi aniqlaydi.

To’g’ri ulanish quyidagi maqsadlar uchun foydalaniladi:

• 
  Bir tomonda – ShK, printer, televizor;
  
• 
  Ikkinchi tomonda – router, switch.
  

Kross-o’tkazgich xabdan foydalanmagan xolda ikki kompyuterni bir-biriga to’g’ridan-to’g’ri ulash uchun foydalaniladi.

Amaliy qism.

To’g’ri ulanish. To’g’ri ulash kabelini tayyorlash uchun quyidagi ishlar bajariladi:

1. 
   Kerakli uzunlikda kabelni qirqib oling. Kabelning ikkala uchlari tozaligiga va to’g’ri burchak ostida kesilganligiga e’tibor bering.
   

4-rasm. Qirqilgan o’ralgan juftlik kabeli.

2. 
   Qirqilgan kabelni taxminan 2,5 sm o’lchamda himoya qobig’ini ajrating. Himoya qobig’ini ajratayotganda ichki simlariga shikast yetkazmang.
   

5-rasm. Himoya qobig’ini ajratilgan kabel.

3. 
   Simlarni rang bo’yicha juftlarga ajratib chiqing. Agar e’tibor bergan bo’lsangiz 4 juvt rangi simlar bor. Bu simlarni quo’idagi ranglar bo’yicha saralang:
   

ko’k/ko’k-oq, to’q sariq/to’q sariq - oq, yashil/yashil-oq, jigar rang/jigar rang-oq (6-rasm).


6-rasm. Simlarni rang bo’yicha juftlarga ajratish.

4. 
   Endi simlarni qo’yidagi ketma-ketlik bo’yicha tartiblang (chapdan o’nga):
   

6-rasm. Simlarni tartiblash:
1- to’q sariq – oq, 2 - to’q sariq, 3 - yashil-oq, 4 - ko’k, 5 - ko’k-oq, 6 – yashil, 7 - jigar rang-oq, 8 - jigar rang.

5. 
   Simlarni bitta chiziq bo’yicha tartiblang va simlar bir xil uzunlikda bo’lishi uchun taxminan bir millimetr qirqib tashlang.
   

7-rasm. Simlarni bir xil uzunlikka keltirish.

6. 
   RJ-45 konnektorini oling, bunda plastik ilgich qismi pasga qarab tursin.
   

7. 
   Saralangan va tartiblangan simlarni RJ-45 konnektor ichiga extiyotlik bilan joylashtiring. Simlarni tartibli ushlab turish bir muncha qiyin bo’lishi
   

mumkin, shuning uchun ko’proq shug’ullaning. RJ-45 konnektori ichida xar bir simga tegishli yo’naltiruvchi yo’llari mavjud bo’ladi. Bu yo’llar yordamida simlarni yo’ulni oxirigacha taqab olib borish mumkin.