M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Oqibatda har xil kasalliklar kelib chiqadi.
Uyda kiyiladigan, ishlik va ko‘chalik poyabzal bo‘ladi.
Tik turib ish bajaradigan odamlarga poshnasi 3 sm li tufli yoki botinka kiyish tavsiya qilinadi. Avval oyoqqa paypoq, keyin poyabzal kiygan ma’qul. Paypoq havoni yaxshi o‘tkazadigan va terni tez shimadigan matodan to‘qilgan bo‘lishi lozim. Jun paypoq qishda oyoqni issiq tutadi va shamollashdan asraydi. Oyog‘i terlaydigan kishilar faqat tabiiy matodan to‘qilgan paypoq kiyishlari lozim. Oyoqni qisib turadigan rezina bog‘ichlar qon aylanishini buzadi va turli kasalliklar, oyoq venalarining varikoz kengayishiga sabab bo‘ladi.


22-rasm. Poshna balandligiga qarab og‘irlikning panjaga va tovonga tushishi:
A—tana og‘irligining oyoqning tovon va ich qisimlariga tushish holati;
B — poyabzal to‘g‘ri tanlangan; D — poyabzal noto‘g‘ri tanlangan.


12 - M.A. Azizov


177




Ichki kiyimlar. Ich kiyimlarni haftada bir marta almashtirib turish kerak. Tekshiruvlardan ma’lum bo‘lishicha, ich kiyimda

6. 
   kundan keyin 4-5 %, 10 kunda esa 11 % gacha kir yig‘ilar ekan. Ip gazlamadan to‘qilgan ich kiyim qaynatib yuvilganda bir yo‘la ham kirdan, ham mikroblardan tozalanadi.
   

Ko‘rpa va yostiq jildlar, choyshabning ip gazlamalardan tikilgani ma’qul. Bularni kraxmallash (ohorlash) tavsiya etil- maydi. Ohorlangan matolar o‘zidan havoni kam o‘tkazishi bilan birga namlikni shimmaydi. Ko‘rpa, yostiq jild va choyshablarni har 7-10 kunda tozasiga almashtirib turish shart.

5. 
   §. SANITARIYA MAORIFINING NAZARIY ASOSLARI
   

Respublikamiz sanitariya maorifi kasalliklarning oldini olish, salomatlikni mustahkamlash va muhofaza qilish, yuksak ish qobiliyati, faol uzoq umr ko‘rishni ta’minlash va sog‘lom avlodni tarbiyalab yetishtirish maqsadida aholining sanitariya-gigiyena madaniyatini oshirishga qaratilgan davlat, jamoat va tibbiy tadbirlar tizimidan iborat. Har bir tibbiy xodimning eng muhim kasbiy burchi aholini sanitariya-gigiyena jihatdan tarbiyalash, zararli odatlar (kashandalik, alkogolizm, giyohvandlik, ko‘p ovqat yeyish)ga qarshi kurashish, salomatlikni mustahkamlashda fizkul- tura va sportning rolini targ‘ib qilish, shuningdek, sog‘lom- lashtirish tadbirlarini o‘tkazishdir.
Tibbiyot xodimlarining vazifasi aholi o‘rtasida sog‘lom tur- mush tarzining mazmunini ochib berish: kasalliklarning oldini olish, salomatlikni muhofaza qilish, ularda sog‘lom turmush kechirishga xohish uyg‘ota bilish va uni shakllantirishga ko‘mak- lashishdan iborat. Birlamchi profilaktikaning yetakchi element- larini axloq va sog‘lom turmush tarzi ko‘nikmalarini mus- tahkamlash va rivojlantirish, aholini (uning yoshi, jinsi va ijtimoiy guruhlari) gigiyenik jihatdan tarbiyalash tizimining asosini tashkil etadi. Sanitariya maorifining maqsadi - aholining sanitariya madaniyatini oshirish, sog‘lig‘ini mustahkamlashda muhim zamin bo‘lgan gigiyenaga oid bilimlarni egallash va yuksak saviyali, madaniy axloqni shakllantirish, mehnat qobiliyatini oshirish va uzoq umr ko‘rishni ta’minlashdan iborat.