M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Margimushdan zaharlanishning oldini olish quyidagilardan iborat:

1. 
   Tarkibida margimush tutgan birikmalar bilan dorilangan g‘allani va zaharli kimyoviy moddalarni alohida saqlash hamda qattiq nazorat qilish.
   
2. 
   O‘simliklar, danakli meva daraxtlari va boshqalarga o‘z vaqtida ishlov berilsa, meva pishishiga yaqin zaharli ximikat to‘liq parchalanadi. Sabzavotlar, mevalar va danakli mevalarni ovqatga ishlatishdan oldin yaxshilab yuvish kerak.
   

Mis va ruxdan zaharlanish. Asosan zaharlanishlar mis yoki rux bilan qoplangan metalli idishlarda saqlangan oziq-ovqat mahsulotlarini yoki taomlarni (ayniqsa, nordon taomlar) iste’mol qilish natijasida ro‘y beradi. Qayd etilgan metallarning tuzlari me’da shilliq pardasiga qitiqlovchi va kuydiruvchi ta’sir ko‘r- satadi, shunga ko‘ra zaharlanish bir marta reflektor qusish bilan




yuzaga keladi. Ba’zan ich ketishi mumkin. Mis va rux tuzlari organizmga ro‘y-rost umumiy ta’sir ko‘rsatmaydi. Zaharli mod­dalar qusuq va axlat bilan chiqib ketadi va bemor birinchi sutkadayoq sog‘aya boshlaydi. Zaharlanishdan saqlanish uchun oziq-ovqat mahsulotlari va tayyor taomlar saqlanishini nazorat qilish kerak. Rux qoplangan idishlardan sochiluvchan oziq mah­sulotlari (un, yormalar, shakar, tuz va b.) va ichimlik suvi saqlashgagina foydalaniladi. Mis idish-tovoqlar va moslamalar o‘z vaqtida sir bilan qoplanishi kerak. Sirlanmagan idishlar oziq- ovqat sanoatining ayrim korxonalarida (qandolat, konserva sa- noati) oksidlardan o‘z vaqtida yaxshilab tozalab (yaltiroq bo‘l- guncha) ishlatishga ruxsat etiladi.
Polimer materiallari (plastmassalar). Oziq-ovqat sanoatida umumiy ovqatlanish va savdo korxonalarida idishlar, har xil buyum va narsalar, mashinalarning qismlari, termostatlar, sovit- kichlar va boshqalarda polimerlardan keng foydalaniladi.
Plastmassaning ham foydali, ham zararli tomoni bor. Ta’sir qiladigan birikma plastmassa emas, balki unga qo‘shiladigan qo‘shimchalar (stabilizatorlar, antioksidantlar, plastifikatorlar, bo‘yoqlar) polimerizatsiyalanmagan monomerlar hisoblanadi.
Polimerlar organik birikmalarning ovqat mahsulotiga o‘ti- shidan saqlash uchun bunday birikmalardan tayyorlangan idishlar hamda o‘rash matolarini qo‘llashda gigiyenik tadbirlarga to‘la rioya qilish lozim. Masalan, o‘simlik moyini suvga mo‘ljallangan plastmassa idishda saqlash mumkin emas.

20. 
    §. OVQATDAN ZAHARLANISHDAN SAQLANISH ASOSLARI