Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Суғурталовчи 
- 
cуғуртани 
амалга 
оширувчи 
ихтисослаштирилган ташкилот. Табиий офат ёки бошқа кўзда 
тутилмаган сабаблар натижасида кўрилган зарарларни суғурта 
қонунчилиги ёки суғурта шартномаси асосидаги шартларни 
кўзда тутиб қоплашни ўз зиммасига олувчи ташкилотлар. 
Бугунги кунда мамлакатимизда 20 та атрофида турли 
мулкчилик шаклларидаги суғурта ташкилотлари фаолият 
кўрсатмоқдалар.
Суғуртанинг 
объекти 
ва 
предметлари.
 
Мулк 
суғуртасида объект сифатида моддий бойликлар мол - мулк 
кўзда тутилса, шахсий суғуртада фуқароларни ҳаёти соғлиги 
ва меҳнат қобилияти кўзда тутилади. Суғурта предмети - ана 

---

- 324 - 
шу объектларни таркибий қисмларидир, масалан, қишлоқ 
хўжалиги суғурта объекти бўлса, экинлар ҳосили, чорва 
молларининг сони, мол - мулк хиллари, бинолар, иншоотлар, 
транспорт воситалари суғурта предмети ҳисобланади. Уй - 
жойда сақланувчи мол-мулклар объект бўлса, уй-рўзғор 
буюмлари, мебеллар, гиламлар, телевизорлар бу суғуртанинг 
предмети ҳисобланади. Шахсий суғурта предметига маълум 
ёшга етиш, меҳнат қобилиятини йуқотиш ва вафот этиш 
ҳодисалари мисол бўла олади. 
 
Сўраб олинадиган омонатлар - 
сўраб олинадиган 
депозитга қаранг.
 
Сўраб олинаднган депозитлар - 
бу сўраб олинадиган пул 
омонатлари бўлиб банкларда сақланади. 
Т 
Табақали мулк
– олдинги даврда асосий меҳнат шароити 
бўлган 
табиий 
ресурсларга 
табақали 
монополиялар 
шаклланиши билан тавсифланади, мулкдорларнинг ўзларига 
«бириктирилган» мол - мулкни тасарруф этиш ҳуқуқи борган 
сайин кенгайиши билан изоҳланади. 
Табиатдан фойдаланиш фаолиятларини лицензиялаш 
– бу маъмурий - хуқуқий йўл билан экологик – иқтисодий 
муносабатларни тасдиқлаш, рухсат бериш, ваколат бериш 
каби методлар орқали тартибга солишнинг номоён 
бўлишидир. Табиий ресурслардан фойдаланиш ва табиий 
муҳитга таъсир ўтказиш билан боғлиқ хўжалик ва бошқа 
фаолиятга фақат тегишли лицензия мавжудлигидагина рухсат 
берилади. Лицензия унинг эгасига аниқ табиий ресурсдан 
фойдаланишни ҳуқуқи бўлиб, унда олдиндан келишилган 
талаб ва шартлар белгиланган бўлади. Лицензия бериш хуқуқи 
Ўзбекистон республикасида Вазирлар Махкамасини тегишли 
камиссияси тамонидан амалга оширилади. 
Табиатдан 
фойдаланишни лицензиялаш моҳиятига кўра а) 
табиий ресурс 
эгасининг ёки унинг мулкдори акти; б) табиий ресурслардан 
фойдаланиш устидан давлат назаратини амалга ошириш 

---

- 325 - 
шакли; в) табиатдан оқилона фойдаланишни тартибга солиш 
воситаси ҳисобланади. Лицензиялаш бир йил муддатга 
талабгорнинг аризаси ёки танлов асосида берилади. Экологик 
талабларни бузганлик ёки уларга амал қилмаганлиги каби 
сабаблар аниқланса, лицензия мавжуд қонунлар асосида бекор 
қилинади ёки бошқа шахсга берилади. Табиий ресурслардан 
фойдаланишни 
экологик 
лицензиялаш 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Табииатни 
муҳофаза 
қилиш 
давлат 
қўмитасининг жойлардаги худудий органлари томонидан 
амалга оширилади.