Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 
Коуз теоремаси:
агар мулк ҳуқуқи аниқ тафсирланган 
бўлса, яъни хўжалик юритувчи субъектлар ҳуқуқларининг 
чегаралари аниқ белгиланган бўлса ва ижро этилса, у ҳолда 
томонлар ўртасидаги ушбу мулкдан фойдаланишдан 
етказилган зарарлар бўйича ихтилофли масалани учинчи 

---

- 210 - 
томон (давлат)ни жалб қилмаган ҳолда ҳал этиш мумкин 
бўлади, чунки мазкур ҳолатда трансакция харажатлари кам 
бўлади. 
Коуз теоремаси
(Ж.Стиглер томонидан ифодаланган)
: 
мукаммал рақобат шароитида хусусий ва ижтимоий 
харажатлар тенг бўлади. 
Коуз теоремаси
(Т.Эггертссон
 
томонидан ифодаланган)
: 
агар трансакция харажатлари катта 
бўлмаса, у ҳолда иқтисодиёт, ундаги мавжуд сиёсий ва бошқа 
институтлар тўпламидан қатъи назар, оптимал траектория 
бўйича ривожланади. 
 Крeдитoр қарздoрлик
– 
корхона, ташкилот ёки 
муассасанинг тегишли юридик ёки жисмоний шахсларга 
тўланиши лозим бўлган пул маблағлари бўлиб, улар 
меъёрдаги (муддати ўтмаган) ҳамда муддати ўтган 
қарздорликларга бўлиниши мумкин. 
Кредит
 
– жисмоний ва юридик шахсларнинг вақтинчалик 
бўш маблағларларини муайян тамойиллар асосида қайтариш 
шарти билан фойдаланишга бериш жараёнида вужудга келган 
иқтисодий муносабатлар мажмуи. 
Кредит (лат. “creditum” - 
қарз)
- пул маблағлари ёки товарни қарзга бериш. Корхона ва 
ташкилотлар маблағларининг айланма ҳаракатининг бир 
хилда эмаслиги натижасида вужудга кредитга бўлган шароит 
ва талабини банклар қондиради. Асосий принциплари эса, ўз 
вақтида қайтарилиши, мақсадли мўлжалланганлиги, моддий 
бойлик билан таъминланганлигидир. Кредит 2 хил бўлади: 
қисқа муддатли ва узоқ муддатли кредитларга бўлинади 
(қисқа муддатли ва узоқ муддатли кредитларга қаранг). 
Корхона олган кредитлар 90, 92 счетларда ҳисобга олинади. 
Бу счетларнинг кредитида олинган кредит суммаси, дебетида 
эса шу сумманинг қайтарилиши акс эттирилади. Д
испозицион 
кредит (диспозицион қарз)
- турли хил шаклдаги истеъмол 
қарзини қоплаш учун “шаклсиз” ҳисоботни очиш йўли билан 
берилади. 
Экспортнн давлат томонидан кредит (қарз) билан 
таъминланиши
-экс-портни рағбатлантириш мақсадида амалга 
ошириладиган молиявий тадбир. Давлат экспорт учун қарз бе-
ришни тижорат банклари билан биргаликда ўз зиммасига 

---

- 211 - 
олади. Шу билан бирга давлат тижорат банкларига қарагаида 
экспорт жараёни учун бераётган қарзига устама миқдорини 
анча кам белгилайди ҳамда тўлов муддатини узайтиради. 
Кредит (вексель) – вексель – кредит (қарз)
- сарфлаш 
мажбуриятини тезлик билан расмийлаштириш (ўтказувчи 
векселлар). Экспортчи товарни жўнатгач, импортчи номига 
расмийлаштирилган тезлик билан сарфлаш маж-буриятини 
юкловчи ҳужжатни товар ҳужжатлари билан биргаликда ўз 
банкига беради. Импортчи ўз банкидан ҳужжатларни акцент 
тўлиқ тўлангандан кейин олади.