Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Хусусий меҳнат тақсимоти - 
бу умумий меҳнат 
тақсимотининг соҳалар ва тармоқлар ичидаги тақсимот. 

---

- 378 - 
Хусусий мувозанатлик
– бу иккита ўзаро боғлиқ бўлган 
иқтисодий миқдорлар ёки иқтисодиёт томонларининг 
миқдоран тенг келиши. 
Хусусий мулкчилик
– 1) мулкнинг тури;индивидуал 
мулкнинг бир шакли сифатида фуқаро фойда олиш мақсадида 
ўз мулкидан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлади.Ишлаб 
чиқариш фуқаронинг ўз меҳнати ёки ишга ёллаш орқали ҳам 
бўлиши мумкин; 2) ишлаб чиқриш воситалари ва истеъмол 
буюмларига хусусий шахслар томонидан эгалик қилиниши, 
фойдаланилиши ва ўзлаштирилиши. 
Хусусий тадбиркорлик 
алоҳида шахс ёки корхона 
томонидан хусусий ташаббус асосида ташкил қилинади. 
Тадбиркорликнинг бу шаклида мулк ва ишлаб чиқариш 
натижалари хусусий шахсларга тегишли бўлиб, ишлаб 
чиқаришни 
ташкил 
қилиш 
ёлланма 
меҳнатга 
асосланади.
Хусусий тадбиркорлик
– бу фуқаролар (алоҳида 
фуқаролар) томонидан ўзларининг таваккалчиликлари ва 
мулкий жавобгарликлари остида, шахсий даромад (фойда) 
олиш мақсадида амалдаги қонунчилик доирасида амалга 
ошириладиган ташаббускор хўжалик фаолиятидир. 
Хусусийлаштириш
– мулкка эгалик ҳуқуқининг 
давлатдан хусусий шахсларга ўтиши
. Хусусийлаштириш – 
давлат мулкини бошқа мулкчилик шаклларига, жумладан, 
жамоа, акциядорлик ва хусусий мулкка ўтказишда мулкчилик 
муносабатларининг ўзгариш жараёни.
 
Хусусийлаштириш
– 
давлат мулкчилигига асосланган давлат акциядорлик 
жамиятларининг акцияларини амалдаги қонун талаблари 
асосида сотиб олиш нодавлат мулкига айлантришдир. 
Хуфёна (яширин) иқтисодиёт
– давлат статистика 
органларида ҳисобга олинмаган, ғайриқонуний ва иқтисодий 
фаолиятга тескари бўлган ҳаракатлар йиғиндиси. 
Хуфёна 
иқтисодиёт –
унда иқтисодий фаолият қонун доирасидан 
ташқарида амалга ошириладиган, яъни битимлар қонундан, 
хўжалик турмушининг ҳуқуқий меъёрлари ва расмана 
қоидаларидан фойдаланилмаган ҳолда амалга ошириладиган 

---

- 379 - 
соҳа. Хуфёна иқтисодиёт қуйидаги учта унсурдан таркиб 
топади: 
Норасмий иқтисодиёт
 
– иқтисодий фаолиятнинг 
ошкора турлари, унда харажатларни пасайтириш мақсадида 
товарлар ва хизматларнинг қайд этилмаган тарзда ишлаб 
чиқарилиши ўрин тутади (таъкидлаш лозимки, давлатдан 
яшириладиган барча фаолият турлари ҳуқуқий меъёрлар 
билан тартибга солиниши мумкин эмас ва мулкчилик 
ҳуқуқларини 
ҳимоялашнинг 
муқобил 
механизмлари 
қўлланилишини талаб қилади). 
Соҳта иқтисодиёт
– қўшиб 
ёзишлар, чайқовчилик битимлари, порахўрлик ва пулни олиш 
ҳамда бериш билан боғлиқ ҳар хил товламачилик ҳаракатлари 
иқтисодиёти. 
Криминал иқтисодиёт
– қонуннинг (биринчи 
навбатда – Жиноий ва Фуқаролик кодексларининг) тўғридан - 
тўғри бузилиши ва мулкчиликнинг қонуний ҳуқуқларига 
тажовуз қилиш билан боғлиқ иқтисодий фаолият. 
Хуфёна 
иқтисодиёт
– бу биринчи галда иқтисодий ҳолат, чунки ушбу 
сектор иштирокчиларининг хатти-ҳаракатлари оқилоналик 
мотиви ва иқтисодий фойда билан изоҳланади. Бу ерда 
фаолият юритувчи иқтисодий субъектлар ўзига хос 
“homo 
economicus”
модели билан ёритилади. 
Хуфёна иқтисодиёт
– 
бу у учун одатий хўжалик фаолиятини юритишда мавжуд 
қонунларга 
амал 
қилиш 
харажатлари 
(трансакция 
харажатлари) ўз мақсадларига эришишдан кўриладиган 
фойдадан юқори бўлган инсонлар учун паноҳ (Э. де Сото).