Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Тармоқлараро баланс – 
тармоқлараро ишлаб чиқариш ва 
ялпи ички маҳсулотни тақсимлашнинг иқтисодий-математик 
модели бўлиб, у якуний натижалар бўйича бир-бирига боғлиқ 
бўлган 
(шахмат 
катаклари 
кўринишидаги) 
маҳсулот 
тақсимоти балансининг кўпайтма устамасидан (жадвал 
сатрлари) ва уларни ишлаб чиқариш харажатларидан 

---

- 333 - 
(устунлари) ташкил топган бўлади; у тармоқларнинг ишлаб 
чиқариш ва хўжалик алоқаларини ўзида акс эттиради. 
Тармоқлараро баланс натура ва қиймат(пул) шаклида 
тузилади. 
Асосий 
кўрсаткичлари-тўлиқ 
харажатлар 
коэффициентлари 
ва 
бевосита 
харажатлар 
коэффициентларидан иборат бўлади. У “харажатлар – ишлаб 
чиқариш” усули деб аталади.
 
 Тармоқлараро рақобат -
турли тармоқлар корхоналари 
ўртасида энг юқори фойда нормаси олиш учун олиб 
бориладиган кураш.
 Тармоқнинг ташқи холати
- тармоқдаги холатга ташқи 
омиллар, шароитлар, кучлар ва субъектларнинг таъсири. 
Тартибга солиш 
— бу жараён бўлиб, унинг ёрдамида 
ижтимоий кўрсаткичларни яхшилаш ниятида ҳокимиятни 
бозор ишига ҳар томонлама аралашиши ва ўзлуксиз ишлаб 
туриши учун шароит яратилишидир. Бунга мисол сифатида, 
давлат 
томонидан 
шундай 
тармоқларни, 
яъни 
электроенергетика, сув таъминоти, телефон алоқасини 
тартибга солиниб турилишини келтириш мумкин.
 
Ташкилий маданият
– ташкилот аъзолари ўртасидаги 
ўзаро муносабатларни тартибга солувчи ва уларнинг 
жамоавий билимлари ва тажрибасининг ифодаси ҳисобланган 
меъёрлар, қоидалар ва анъаналар йиғиндиси. 
Ташкилий режа ва менежмент
– бизнес-режанинг муҳим 
бўлими бўлиб, унда корхона бошқарувининг ташкилий 
тузилмаси қандай бўлиши, мулкчилик шакли, команда 
таркиби ва ҳоказолар ҳақида маълумотлар келтирилади. Ушбу 
бўлимда қуйидагилар аниқ акс эттирилши лозим: ким ва нима 
билан шуғулланади, бўлинмалар бир-бири билан ўзаро қандай 
алоқа 
қилади, 
уларнинг 
фаолиятини 
қай 
тариқа 
мувофиқлаштириш ва назорат қилиш мумкин, бошқарув 
командасининг асосий аъзолари ўртасида вазифалар қандай 
тақсимланади ва улар қай тарзда бир-бирини тўлдириб 
туради? У ёки бу тузилма бирликлари зиммасига қайси 
мажбуриятлар юклатилади? Ташкилий чалкашликлар сабабли 

---

- 334 - 
кўп ҳолларда энг умидли лойиҳаларнинг ҳам барбод бўлиши 
мумкинлиги туфайли бундай ахборот маркетинг, молия ва 
ишлаб чиқаришни бошқаришга қодир бўлган бошқарув 
командасини ҳам кўриш истагида бўлган инвестор ва 
банкирларни ҳам қизиқтиради.