Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 Савдода энг қулай шароит яратиш режими
— 
мамлакатлар ўртасида келишилган ҳолда ўрнатилган савдо 
операцияларининг имтиёзли тартиби.
 Сальдо - 
муайян вақт давомида молиявий тушумлар ва 
сарфлар, экспорт ва импорт қиймати (савдо баланси сальдоси), 
хорижий тўловлар ва тушумлар (тўлов баланси сальдоси) 
ўртасидаги фарқ. 
 Самарали иқтисодий сиёсат –
давлатнинг иқтисодиётни 
барқарор ривожлантиришга қаратилган, ҳар томонлама 
асосланган, изчил ва ўзаро уйғунлаштирилган чора-
тадбирлари мажмуи. 
Санкция 
- товарларни вақтида етказиб бермаганлиги ёки 
уни жўнатганлиги ҳақида хабар бермаганлиги, етказиб 
берилган товарлар тўлиқ бўлмаганлиги, техник ҳужжатларни 
кечиктирганлиги, сифатсиз маҳсулот юборганлиги учун 
сотувчи томонига белгиланадиган жарима. Харидорларга 
жарима санкциялар, одатда, тўлов мажбуриятларини 
бажармаганлиги учун берилади.
 
Саноат мулки
– халқаро савдо оборотида кенг кўламда 
қўлланилаётган объектлар. Саноат мулкларини муҳофаза 
қилиш тўғрисида 1883 йил қабул қилинган Париж 
коивенцияси бундай объектларга қу-йидагиларни киритди: 

---

- 306 - 
ихтиро, товар ва хизмат белгилари, саноат намуналари, фирма 
номи 
ва 
келиб 
чиқиш 
кўрсатмалари, 
ноҳалол 
рақобатчиликнинг олдини олиш бўйича ҳуқуқ. “Саноат” 
термини буларнинг барчасини биратўла қамраб ололмайди. 
Чунки кўрсатилган объектлар нафақат саноатда, шунингдек, 
қишлоқ хўжалигида ва савдода ҳам мавжуддир. Алоҳида 
объектлар учун саноат мулки ҳуқуқий ҳимояси бир 
мамлакатдан иккинчи мамлакатга халқаро келишувларга 
мувофиқ буюртма бериш йўли билан амалга оширилади. 
Саноат мулкини ҳимоя қилиш бўйича Париж 
конвенцияси
. Саноат мулкини ҳимоя қилиш бўйича Париж 
конвенцияси 1883 йил 11 мамлакат томонидан имзоланган 
бўлса, ҳозир унга 99 давлат катнашади. Қатнашувчи 
мамлакатлар саноат мулкини ҳимояси учун Берндаги 
ўзларининг халкаро бюроси билан иттифоқ тузадилар. Париж 
конвенцияси барча мамлакатларда фаолият кўрсатадиган 
халқаро патент тузишни кўзда тутмайди. Ҳар бир қатиашувчи 
мамлакатда яратилган яигиликлар мустақил (ҳеч қанақа 
мукофотларсиз) ишлатилиши мумкин. Париж конвенцияси 
ихтиролар ва саноат мулки ҳисобланган объектлар 
тўғрисидаги қонунларни унификациялаш (бирхиллаштириш) 
бўлмай, балки уни чет давлатлар томонидан сотиб олишда 
имтиёзли шарт-шароитлар яратади. 
Конвенция приотети 
я
нгилик ва ихтиролар учун бериладиган саноат мулкини 
ҳимоя қилиш бўйича Париж конвенциясида кўзда тутилган 
ҳуқуқ. Конвенция приотетига махсус буюртмани бирннчи 
бўлиб берган шахс эга бўлади. Буюртма берилган кун К. п. 
муддати ҳисобланади. Бу муддат ихтиролар ва фойдали модел 
(нусха)лар патентлари учун 12 ой, саноат намуналари ва товар 
белгилари учун 6 ойдир. 
Саноат намунаси
– саноат намунаси кўринишларидан 
бири бўлиб, унинг ташқи кўриниши бадиий - конструкторлик 
қарорига мувофиқ келиши, техник-эстетик талабларга жавоб 
бериши, саноат усулида ишлаб чиқаришга арзийдиган ва 
ижобий самара бериши шарт. 

---

- 307 -